...de puindammen rond de bebouwing

Toen we op 1 april aankwamen zijn we begonnen met het ontdekken van het eiland en het opruimen van afval. Met zakken vol plastic liepen we rond. Er kwam geen einde aan. Dit opruimen is één van de taken die we hebben. Toen vonden we ook de eerste nesten. Grauwe ganzen waren vroeg begonnen met broeden en zaten verspreid over het hele eiland. Sommige hadden een skybox uitgezocht. Bijvoorbeeld op het hoogste duin direct aan zee.

Nesten en eieren

Na een aantal weken kunnen we niet zomaar overal meer rondlopen. Overal verspreid over het eiland nestelen eiders. Van de hoogste delen op het eiland tot op de vloedlijn. Naarmate de broedtijd vordert nemen de kragen dons om de nesten toe.
De meeste eiders drukken zich op het nest als we langslopen, maar soms vliegen ze toch op. Ter bescherming van de eieren poepen ze een keer flink over het nest tijdens het opvliegen. Dat zijn geen lekkere luchten. Alle nesten die we verstoren dekken we toe zodat de eieren niet zichtbaar meer zijn.
En dan zijn er ineens de visdieven en noordse sterns die op de puindammen rond de bebouwing broeden. Eerst twee paar visdieven dansend in de lucht, maar elke dag worden het er meer. Tot vele tientallen sterns zowel in de lucht als op de grond om elkaar heen dansen. Visjes worden aangeboden en kuiltjes worden gedraaid.
Het duurt niet lang of er liggen overal kuiltjes met eieren. Visdieven zitten op de hoge begroeide delen en de noordse sterns op de lage kale delen. Tot op de vloedlijn. Zo’n kolonie geeft goede bescherming voor nestelende scholeksters en bontbekplevieren, die dan ook profiteren door er zelf tussen te gaan broeden.
Je kunt bijna niet veiliger zitten dan op Rottumerplaat. Ruimte, geen grondpredatoren en zo goed als geen mensen. Wat wil je nog meer?
Toch zijn er wel bedreigingen. De slechtvalk heeft soms honger, het tij komt soms gevaarlijk hoog en er zijn ziektes.

Bescherming is alles

Ook de slechtvalk was aan het broeden. Op een eigenaardig laag duintje, kwetsbaar voor hoog water, maar toch net hoog genoeg. De slechtvalk heeft 3 jongen gekregen nadat een hoog water het nest bijna had geraakt. Met jongen moet het nest extra goed beschermd worden. Andere roofvogels in de buurt worden niet geduld. Een vrouw bruine kiekendief had dit blijkbaar niet goed begrepen. Nadat ze al een keer agressief was weggejaagd, kwam ze toch nog een keer langs. Na een flinke tik van de slechtvalk hoog in de lucht viel de bruine kiekendief tollend uit de lucht om niet lang daarna te sterven op de kale eenzame strandvlakte.

Aan de duinrand hebben de slechtvalken een kleine voorraad prooien liggen. Tureluur, postduif, watersnip en kramsvogel behoren tot het menu.
Ondanks de goede zorgen van hun ouders sterven de jongen. Eerst de kleinste en uiteindelijk de oudste. De oudste zat zelfs al licht in de veren. De doodsoorzaak is gissen, maar we vermoeden dat het wel eens vogelgriep zou kunnen zijn.

De risico’s

Na tien dagen broeden bij de sterns komt het tij inderdaad een keer gevaarlijk hoog. Het waait hard en de zee wordt opgestuwd.
Gedurende twee hoog waters spoelen tientallen eieren van sterns en kokmeeuwen uit hun nesten. Op de puindammen rond de oostpunt en bebouwing proberen noordse sterns en visdieven onhandig de eieren bij elkaar te houden, maar zijn onmachtig. Ze staan erbij en kijken ernaar. Eieren drijven alle kanten op en als het water weer zakt ligt de vloedlijn bezaaid met tientallen verweesde eieren. Een enkele Noordse stern gaat meters van het oorspronkelijke nest op een enkel afgedreven ei verder met broeden.

Gedurende het broedseizoen karteren we de broedvogels op het eiland. Dit is een andere taak die we hebben. In zes rondes inventariseren we het hele eiland.
We vinden tijdens het inventariseren aardig wat zieke en dode vogels, vooral grauwe ganzen en brandganzen. De meeste lijken ten prooi te zijn gevallen aan vogelgriep. Ze draaien rondjes als ze lopen of liggen met verdraaide nek op de grond. Als de dood is ingetreden blijft de gekke kronkel in de nek. Soms zelfs met rechtopstaande kop.
Bij de sternkolonie vinden we nu ook de eerste dode sterns. Er sterven altijd sterns gedurende het broedseizoen, maar gezien de berichten over vogelgriep van andere kolonies houden we ons hart vast.

Gevlogen tijd

In een eerdere blog schreef Marc over het vliegen van de tijd.
Want zo schrijf ik over broedende grauwe ganzen, eiders en sterns. En zo hebben ze jongen.
Als eerste broeders hebben de grauwe ganzen ook als eerste jongen. Families met jongen zwerven rond over het eiland. Voor broeden lijkt het eiland heel geschikt, maar niet voor voedsel voor de jongen. Hele families zien we dan ook naar de Groningse kust lopen met laag water. Blijkbaar zijn de omstandigheden elders ook niet optimaal, want we zien ook families aankomen. Al met al zien we zo goed als geen grote jongen. Een uitzondering is een weesjong dat rond de bebouwing in de bosjes huist en zelfs melkdistel eet… eenzaam groot worden.

De eidervrouwen zwemmen nu in crèches met jongen rond. Zodra een meeuw laag aan komt vliegen richten de vrouwen zich uit het water en maken een krassend geluid. Het klinkt als wind door de telefoon aan de andere kant van de lijn.

De sterns die met het hoge water niet uitgespoeld zijn, hebben nu ook kleine jongen. Kleine donsbolletjes komen soms onder hun moeder vandaan om visjes te eisen. Vaders komen met visjes om de honger te stillen.

En zo vliegt de tijd en zitten we al op de helft van ons verblijf op Rottumerplaat, terwijl we het gevoel hebben dat we net begonnen zijn. Wat gaat de tweede helft brengen?