Het broedseizoen zit erop. En daarmee ook ons avontuur. Rottumerplaat 2021 was het jaar van vijftig jaar Bomans en Wolkers, van een onstuimige start maar desondanks een succesvol broedjaar en van de vele tienduizenden vogels die hier hun welverdiende rust vonden. Als vogelwachters mochten wij dit schouwspel vanaf de eerste rang meemaken. We blikken terug.

Rottumerplaat fascineert, ontroert, verwondert, betovert. Dat bleek tijdens ons maandenlange verblijf hier. Superlatieven te over. Toch went Rottumerplaat gek genoeg ook. Na vierenhalve maand voelt leven op dit ‘onbewoonde’ eiland volstrekt normaal. Wat het natuurlijk niet is. Komende zondag zwaaien we voorlopig voor het laatst naar het eiland. Nu al blikken we terug. Ons avontuur, in maart op de valreep aangegaan, pakt op vele fronten positief uit. Het monitoren van de broed- en trekvogels is geslaagd, de contacten binnen Staatsbosbeheer en met de bemanning van de Harder verliepen prettig en zelf zijn we een vracht aan natuurkennis en -ervaring rijker.

Stabiel broedweer

Het seizoen startte begin april onstuimig. Drie dagen na onze vuurdoop bereikte het waterpeil bijna twee meter +NAP. De kwelder, inclusief de nesten, werd even zee. Een maand later, tijdens Bevrijdingsdag, hetzelfde verhaal. Weer spoelden de nesten, onder meer de lepelaarskolonie, onder en begonnen de vogels opnieuw. Daarna kregen ze ideaal stabiel broedweer, anderhalve maand lang, zonder harde wind, regen en overstromingen. Het broedseizoen pakte hierdoor succesvol uit. De broedresultaten spreken boekdelen. Meer dan 85 jonge lepelaars, 17 jonge bruine kiekendieven, 28 jonge scholeksters rondom de behuizing, 130 jongen van visdieven en noordse sterns: allemaal vlogen ze uit, veilig en wel.

Broedcycli vogels

Geen dag op het eiland bleek saai. Imposant om zo’n broedseizoen op dagelijkse basis mee te maken. Zoals onze voorgangers zeiden: thuis ga je naar de natuur toe, hier leef je er middenin. Van baltsende vogels tot eieren, van kuikens tot crèches: een broedseizoen is één lang enerverend verhaal, waarbij elke vogelsoort zijn eigen hoofdstuk schrijft. Neem de grauwe ganzen, die begin april massaal nestelden en waarvan de kuikens plots verdwenen. De eiders, die echt overal broedden en later crèches vormden. De bergeenden, die in konijnenholen kropen om te broeden. De bruine kiekendieven, die op zeven nesten hun jongen groot wisten te brengen. Een zogeheten ‘frustisoort’ hadden we ook: de slechtvalk. Hier op Rottumerplaat broedt deze snelste roofvogel niet in hoge nestkasten, maar op de grond. “Kan echt niet missen, zo’n nest”, zeiden onze voorgangers. Wel dus. Wij overal zoeken, talloze keren, maar tevergeefs. Onderwijl keek een slechtvalk vanaf een afstand rustig toe. Dat hij niet alarmeerde was een veeg teken. Droevig nieuws: halverwege het seizoen vonden we een dode volwassen slechtvalk.

Ritme van het eiland

Volgend jaar start weer een nieuwe broedcyclus. Met grotendeels dezelfde vogels. Lepelaars, scholeksters, noordse sterns: ze komen jaar na jaar op het eiland terug. Ringgegevens wijzen dat uit. Repeterende patronen zijn hier bepalend. Van broedcycli, eb en vloed, dag en nacht, leven en dood, de seizoenen. De kwelder zagen we transformeren van bruin en modderig, naar frisgroen, naar paars van het lamsoor en geel van de rolklaver. Op Rottumerplaat manifesteert de natuur zich in al haar schoonheid. Maar bruut is die natuur ook. Oké, zeehonden ogen schattig en zonsondergangen zijn cliché-mooi. Maar tegelijkertijd is de dood tijdens het broedseizoen alom aanwezig. Treffend voorbeeld: van de meer dan twaalfduizend meeuweneieren groeien uiteindelijk tweeduizend jongen op. De rest sneuvelt. Nesten van roofvogels liggen bezaaid met prooien, tientallen dode zeehondenpups op het strand: ook dát is de natuur hier.

Ervaringen delen

Eindelijk, daar waren ze. In mei zagen we al wolken trekvogels in de verte, maar pas eind juli streken ze voor het eerst voor onze neus neer. Grote bruine vlekken op het wad, goed voor tienduizenden bonte strandlopers, kanoeten, wulpen en rosse grutto’s. Turend door telescopen, met klikkers in de hand, brachten we de wadvogels in kaart. De teller stopte tijdens een telling bij 29.190 vogels. We vinden het belangrijk om deze en andere ervaringen op Rottumerplaat te delen. Juist ook omdat Rottumerplaat een afgesloten gebied is. Met deze blog en ons @rottumerplaatje op Instagram deden we verslag. Via Instagram keken dagelijks bijna drieduizend mensen mee. Veel berichten leverden meer dan vijf- tot zeshonderd ‘likes’ op en tientallen enthousiaste en betrokken reacties. ‘Fijn dat jullie ons mee laten genieten’, schrijft één van de volgers. Hopelijk is het gelukt om te laten zien waaróm rust hier zo belangrijk is.

Geen bounty-eiland

Bij het leven op een ‘onbewoond’ eiland ziet menigeen een bounty-eiland voor zich, met strandstoelen en een cocktail. Dat beeld klopt niet helemaal. Als vogelwachters stond onze agenda vol. Bijna dagelijks voerden we tellingen uit – van vooral vogels en vlinders – anders verzamelden we zwerfafval of voerden we andere taken uit. Omdat Rottumerplaat zo groot is kostte een broedvogelronde ons een dag of vier, en dat zes keer in het seizoen. Het inventariseren beviel. Het voelt zinnig om een bijdrage te leveren aan decennialange meetreeksen. Reden ook om ons best te doen. Als vogelwachters waren we niet van alle natuurmarkten thuis. Wat we niet wisten, vlogen we extern in. Onze vriendengroep barst van de natuurexperts, die maar al te graag hier hun kennis wilden inzetten. Zo vonden Roos en Edwin in een weekeinde meer dan honderdvijftig plantensoorten en gingen Jan en Mark op zoek naar wilde bijen, nachtvlinders en andere insecten. Bedankt daarvoor.

Dertien big bags met afval

Zeker, minpunten waren er ook. De hagelbuien begin april, toen we op de open kwelder liepen. De ettelijke dazen, die ons bij zon en windstil weer belaagden. En de vliegtuigen die te laag overkwamen en dat de piloot ‘toevallig’ net zijn transponder had uitgezet waardoor hij niet op het internet traceerbaar was. Grootste ergernis was de aangespoelde troep. De eerste paarse My Little Pony was nog geinig. Ook de plastic eend en de speelgoedverrekijker deden ons glimlachen. Maar na dertien grote big bags met door ons verzameld afval verging de lol. Nog altijd spoelden spullen uit de MSC Zoe aan, het schip dat begin 2019 meer dan driehonderd containers boven de Waddenzee verloor. Maar ook plastic flessen vonden we in overvloed en extreem veel wensballonnen. Gefeliciteerd nog met je verjaardag, jongedame van 21.

Eerste rij

Bij aanvang waren we al onder de indruk van het Waddengebied. Door onze tijd op Rottumerplaat is de band verder gegroeid. Vooral de dynamiek imponeert. Rottumerplaat mag vrij bewegen en doet dat naar hartenlust. Nieuwe duinen zagen we ontstaan, die tijdens najaarsstormen weer zullen afslaan. Hoogtepunten in overvloed. Het eerste sternennest, de kortteenleeuwerik als zeldzaamheid, de zeearend die echt álle vogels deed opschrikken, de eerste huiler: als vogelwachters zaten we de afgelopen maanden op de eerste rij. Wat fijn ook dat de buitendeur nooit op slot hoefde en dat we altijd een plons in zee konden maken. En nu afkicken.