Eén van de hoogtepunten was het zien opgroeien van jonge lepelaars.

Na vier waanzinnige maanden op het mooiste eiland van Nederland te hebben gezeten zijn we weer aan vaste wal. En dat is wennen. Op Rottumerplaat zijn rust en ruimte vanzelfsprekend. We hadden een duidelijk doel, hoefden over het algemeen weinig keuzes te maken. Dat wat er moest gebeuren was leuk om te doen. Telkens keken we uit naar de volgende dag, waarop we ongetwijfeld weer mooie waarnemingen zouden doen. Kortom: het was genieten!
Thuis is dat anders, zeker in tijden van corona. Niet dat we thuis niet genieten, maar ons overzichtelijke, mooie en rustige wereldje is ingeruild voor een dagelijks leven met drukte, haast en keuzes. Het doet ons beseffen hoe bijzonder leven op Rottumerplaat was.

Tijd om de balans op te maken

De vele duizenden waarnemingen en notities in onze veldboekjes staan inmiddels overzichtelijk op een rijtje. Klaar om verwerkt te worden in een rapport. Het is lastig te zeggen wat van al die waarnemingen het meeste indruk heeft gemaakt.

Gelukkig hoeven we niet te kiezen. We hebben het allemaal gezien. Honderden sterns ‘voor de deur’, eieren die uitkomen, jonge vogels die opgroeien, eindeloos veel mooie zonsopkomsten en -ondergangen. Onweer, storm, springtij, duinvorming, verkleurende kwelders paars van de lamsoor en rood van de zeekraal, tienduizenden steltlopers, jonge zeehonden en vele trekvogels die het eiland tijdelijk aandeden. Het heeft allemaal indruk gemaakt.

Broedvogels

In 2020 hebben in totaal 41 vogelsoorten gebroed of op zijn minst langdurig een territorium bezet gehouden, waaronder rode lijst- soorten als smient, bontbekplevier, bonte strandloper, wulp, tureluur, grote mantelmeeuw, grote stern, dwergstern, visdief, noordse stern, veldleeuwerik, boerenzwaluw, graspieper en kneu. Maar ook drie paar buizerds, zes paar bruine kiekendieven en twee paar slechtvalken mogen niet onvermeld blijven.

Grondbroeders van de stranden en lage kwelders hadden het zwaar te verduren. Vanwege veel onstuimig weer met hoge waterstanden gingen veel legsels verloren. Daar komt de predatie van zilvermeeuwen nog eens bovenop. Sterns en kokmeeuwen hadden daardoor een slecht broedsucces. Ook dit jaar werd extra aandacht aan scholeksters besteed. Van tientallen nesten werd het succes bepaald, werden er ringen afgelezen en jongen van kleurringen voorzien.

Tijdens de gehele vogelwachtersperiode zijn 177 vogelsoorten waargenomen. De avifauna van Rottumerplaat is na deze vogelwachtersperiode vijf soorten rijker, waaronder een bergkalanderleeuwerik die zich op 17 juni onder aan de Stuifdijk ophield. Dit betrof tevens de eerste waarneming voor Nederland. Aan de waarneming werd eerder een blog gewijd.

Nachtvlinders

Qua insecten was 2020 een interessant jaar, er is bijvoorbeeld voor het eerst op frequente wijze gekeken naar nachtvlinders. Het vangen van nachtvlinders gebeurde met een zogenaamde ‘Skinnerval’ waarbij gedurende de nacht langs vliegende nachtvlinders worden gevangen. De volgende ochtend worden de soorten gedetermineerd, gefotografeerd en vrijgelaten. De aantallen en soortensamenstelling moeten nog worden bekeken maar er zitten zeker een paar soorten tussen die nooit eerder op Rottumerplaat (of de Rottums) zijn gezien.

Dagvlinders

De eerste heivlinder werd gezien op 23 juni, dit was ook meteen een van de eerste bewezen waarnemingen voor Nederland van 2020. Na 23 juni is de vlinderroute meermaals gelopen en dit leverde velen tientallen heivlinders op, het gaat op Rottumerplaat echt goed met deze soort. De aantallen atalanta’s liepen gedurende juli en augustus aardig op, zo zagen we op sommige dagen velen honderden vliegen over het eiland.

Een andere interessante vlinder was het resedawitje dat op 9 augustus over de Zuidkwelder vloog, het blijft gissen of dit een zwerver is of dat de soort zich heimelijk voortplant op Rottumerplaat.

Tevergeefs is er gezocht naar scheefbloemwitjes, deze soort rukt op in Nederland en kan de komende jaren verwacht worden op Rottumerplaat.

Libellen

Zonder het water in de fundering van de oude uitkijktoren is Rottumerplaat voor libellen minder interessant, toch zijn er een paar leuke soorten waargenomen. Op 26 juni vlogen twee zuidelijke keizerlibellen over het eiland en op 21 augustus werd een zuidelijke heidelibel gezien, beide soorten waren niet eerder op Rottumerplaat vastgesteld. Deze twee zuidelijke soorten worden steeds algemener in Nederland.

Bij het kleine vijvertje werd met hevige wind op 24 augustus een Tengere grasjuffer gezien, dit is pas de 3e waarneming van deze soort voor Rottumerplaat.

Afval ruimen

Tot slot zwerfvuil. Rottumerplaat is een eiland waarop geen afval wordt geproduceerd. Toch ligt het er vol mee. Schrijnend om te zien dat zelfs zo’n ongerept stuk natuur onder onze consumerende en vernietigende manier van leven te leiden heeft. Aan de vogelwachters de taak om het eiland schoon te rapen, voor zover dat gaat dan. Eigenlijk zouden we dit werk niet hoeven moeten doen. De enige reden dat het nodig is, is dat anderen onzorgvuldig met hun afval zijn omgegaan.

Helaas. De maand september stond dus in het teken van afval ruimen. Het eiland is dan volledig te ‘bestruinen’ zonder de broedvogels te verstoren en we konden het systematisch schoonrapen.

Iedere locatie zijn eigen soort afval

We begonnen met het noordoostelijke gedeelte van het eiland. In de Noordkwelder tegen de rand van de Stuifdijk lag het vol met plastic flessen. Hoogwater en winterstormen brengen dit afval van schepen, vaste wal en andere eilanden naar de duinen, kwelders en stranden, waar het al snel onderstuift en vergaat.

Van de Noordkwelder gingen we naar het Noordrif en de Oostkwelder. Van de Boschplaat naar de Zuidwesterduintjes naar de Zuidkwelder, om als laatste het hele Noordzeestrand al afval ruimend af te lopen. Op iedere plek leek een eigen soort afval aan te spoelen. Zo vonden we op de Boschplaat vooral grote stukken plastic die deels uitgegraven moesten worden. De Zuidwesterduintjes hebben de meeste MSC Zoe-ramp troep opgeleverd, de Noordkwelder stond bekend om zijn plasticflessen en jerrycans en op de stranden troffen wij veel visnetten aan. Een item dat we overal aantroffen waren ballonnen, heel veel ballonnen. Kap daar toch mee!

In totaal raapten we 11 bigbags vol afval. Een klein deel hiervan kwam nog van de MSC Zoe ramp. Het mag dan een fijn idee zijn het eiland veel schoner achter te laten, we weten dat het dweilen met de kraan open is. Beter zou het zijn het probleem bij de kern aan te pakken en ons verbruik van plastic drastisch te verminderen.

Vogelwachters Rottumerplaat 2020

Bram Ubels, Christian Brinkman & Sita van Hoorn