Noordse sterns beschermen en voeden hun jong.

Het voelt een beetje als thuiskomen, nadat we in maart al een Hoogwatervluchtplaats telling op Rottumerplaat hadden uitgevoerd, komen we, Bram Ubels en Christian Brinkman, op 5 juni aan op Rottumerplaat. Drie maanden zullen we hier verblijven, onafgebroken. De Covid-19 pandemie veroorzaakt naast een vertraagde opstart ook dat er geen uitwisseling mogelijk is met de vaste wal, een hele uitdaging dus.
We wonen sinds anderhalf jaar als huisgenoten in Beek (Gelderland), zijn beide student biologie aan de Radboud Universiteit. Veertien jaar geleden kwamen we elkaar voor het eerst tegen, als gelijkgestemde vogelaars op zoek naar een kuifleeuwerik. Inmiddels hebben we al meermaals voor langere tijd samen op één plek gezeten; Israël, Zweden en Georgië. Samen op Rottumerplaat zal dus een eitje worden.

Kolonievogels

Een van de meest opvallende aspecten aan Rottumerplaat is de enorme hoeveelheid kolonievogels. Zilvermeeuwen en kleine mantelmeeuwen broeden in grote aantallen verspreid over het eiland, gemengd met hier en daar een stormmeeuw. Lepelaars broeden midden op de Zuidkwelder en een kolonie kokmeeuwen bevindt zich aan de rand van de Boschplaat.

Veel dichter bij de behuizing liggen de strekdammen, een negental stenen constructies van ongeveer een halve meter hoog. Bij aankomst konden we al vaststellen dat er veel visdieven en noordse sterns broeden op de derde strekdam, vlakbij de behuizing. Hoewel je visdieven ook in het binnenland kan aantreffen zijn noordse sterns echte zeebonken. Nadat ze gedurende onze winter in de wateren rond Antarctica hebben vertoefd, vliegen ze de 10.000 kilometer terug om in april weer in de Waddenzee aan te komen. Ondanks dat we het aankomstmoment hebben gemist zijn de noordse sterns nog goed te volgen. In deze tijd zijn ze volop bezig met eieren uitbroeden of voedsel brengen naar kleine jongen.

Hoogwater

Het leven aan zee kent natuurlijk één overheersende constante: het getij. Eb en vloed wisselen elkaar vier keer per dag af, maar elke keer is anders. Met eb liggen er tientallen meters droog zand rond de strekdammen, met vloed staat het water tot aan de rand van de strekdam. De meeste noordse sterns hebben dan ook eieren voor hun geld gekozen en zitten hoog en droog op het midden van de strekdam. Andere paartjes hebben echter gekozen voor een wat lagere nestplaats. Dat het flink mis kan gaan kwamen we de tweede dag pijnlijk achter. Nadat we de eerste dag hadden genoten van de af- en aanvliegende noordse sterns sloeg in de nacht het noodlot toe. Waar het normale hoogwater ongeveer 110 centimeter boven NAP bereikt kwam het die nacht ruim 50 centimeter hoger! 161 centimeter boven NAP werd in het Huibertgat gemeten, een dergelijk hoge waterstand was in geheel 2019 nooit bereikt. De volgende morgen kwamen we dan ook tot de conclusie dat veel nesten verloren waren gegaan. In het vloedmerk lagen tientallen eieren van noordse sterns, visdieven, scholeksters, kokmeeuwen en zelfs dwergsterns. Allen door het hoge water weggespoeld.

‘Je gaat leven met het getij’ was een credo dat we in de aanloop naar Rottumerplaat vaak bezigde, nu waren we vooral aan het meeleven met de vele noordse sterns en andere vogels. Duizenden kilometers vliegen om uiteindelijk je eieren te zien wegdrijven door een ongelukkige samenkomst van natuurkrachten.

Gelukkig is er naast dit drama ook ruimte voor klein geluk, de overgebleven noordse sterns doen het goed. Veel hebben nog eieren maar we zien hier en daar ook al piepjonge kuikens onder moeders vleugels. Hoe prachtig is het om te zien hoe, terwijl de ene oudervogel een jong afschermt tegen de snijdende wind, een andere oudervogel voorzichtig een minuscuul visje aanbiedt. Een privilege om dit van zo dichtbij te mogen volgen.

Bram Ubels
Christian Brinkman
Vogelwachters Rottumerplaat 2020