Bergkalanderleeuwerik op Rottumerplaat

Het Vogelwachters bestaan op Rottumerplaat zit vol met dilemma’s. Wat is de beste keuze? Bij het tellen van kolonie vogels vliegen wel eens vogels van het nest, weegt de informatie die het oplevert op tegen de ‘last’ die de vogels hebben? Meestal is hier een goede middenweg in te vinden; niet te vaak naar de kolonies en vooral niet te dichtbij.

Vliegtuigen

Een ander dilemma is bijvoorbeeld het fotograferen van vliegtuigen. Ieder (te) laag overvliegend vliegtuig zetten we op de foto zodat de registratie goed te lezen is en er zo nodig bewijs is dat er lager is gevlogen dan de minimum toegestane vlieghoogte van 450 meter. Soms betekent dit dat je een duin op moet rennen op nog net een foto te kunnen maken, hetgeen verstoring onder de vogels kan veroorzaken. Weegt de verstoring die wij veroorzaken op tegen de verstoring die het vliegtuig maakt?

Zelfs het feit dat er überhaupt vogelwachters op Rottumerplaat moeten zitten is een dilemma. Zij zorgen immers door hun aanwezigheid al voor verstoring, we blijven per slot van rekening niet continu binnen. De tellingen die we doen en het feit dat onze aanwezigheid ervoor zorgt dat mensen extra ontmoedigd worden om het eiland te bezoeken wegen daar dan weer tegenop.

Dilemma

Afgelopen week werden we geconfronteerd met een nieuw en onverwacht dilemma. Tijdens het controleren van Scholeksternesten vonden we op ons pad een vogel die nooit eerder in Nederland is gezien: een bergkalanderleeuwerik. Een soort die hier zeker niet broedt maar eentje die verdwaald is vanuit Turkije of oostelijkere gebieden.

Voor iedere vogelaar een droom: een nieuwe soort voor Nederland vinden. Een euforisch gevoel maakte zich van ons meester! Op de vaste wal zouden we geen seconde hebben getwijfeld óf we de soort hadden gemeld aan vrienden en de rest van Nederland. Nu, op een ontoegankelijk en kwetsbaar Waddeneilandje lag dat anders. Rottumerplaat ligt afgelegen in het noordoostelijke deel van onze Waddenzee en is permanent verboden terrein voor onbevoegden, ook de wateren direct er omheen zijn ontoegankelijk. Het is dus absoluut niet de bedoeling dat mensen hier zo maar op bezoek komen. Al zou men het dus willen, niemand kan en mag de vogel hier komen zoeken. Was het dan beter het onder de pet te houden? Niemand had er immers iets aan het te weten. Want zouden we overijverige soortenjagers niet op ideeën brengen door impliciet te zeggen: “voor zeldzame vogels moet je op Rottumerplaat zijn!”? Aan de andere kant heeft zo’n waarneming ook nieuwswaarde en vogelaars op andere plekken zouden extra goed kunnen opletten of ze deze vogel of soortgenoten zouden kunnen waarnemen.

Al deze overwegingen hielden ons de rest van de dag bezig. We belden met Jaap, de boswachter, in Lauwersoog. Hij vond onze opwinding wat overdreven: “Het gaat op Rottum niet om dit soort dwaalgasten maar juist om de soorten die hier horen. Houd maar even voor je zolang hij nog op Rottumerplaat zit. Als ‘ie weg is gevlogen, schrijf je er maar een blogje over”.

Wel, de vogel is, letterlijk, gevlogen dus ‘de wereld’ mag het weten. En wij hoeven ons geen zorgen te maken dat we het omgekeerde doen dan waarvoor we op Rottumerplaat zitten: voorkomen dat mensen de natuur hier komen verstoren. En Rottumerplaat heeft weer een soort kunnen toevoegen aan de Nederlandse avifauna: de bergkalanderleeuwerik.

Bram Ubels & Christian Brinkman