Nachtvlinders determineren is soms een lastig klusje.

Het vogelwerk zit er bijna op en met een lijst van 149 plantensoorten hebben we ook de flora op het eiland aardig in beeld. De afgelopen vier dagen dompelden we ons daarom onder in de wereld van de insecten en andere ongewervelden. Daarvoor kwamen insectenkenners Pauline Arends en Diliana Welink over. En dan praat je ineens niet meer over handpennen en wortelrozetten, maar over stoepjes, niervlekken en tergieten.

De insectenwereld is oneindig groot en interessant. Om een bepaalde groep écht goed te leren kennen, zoals bijvoorbeeld de kevers, heb je aan één mensenleven niet genoeg. Daarnaast zijn er nog eens tientallen andere groepen met soms duizenden soorten. De hele insectenwereld in kaart brengen, zelfs van een relatief klein eiland als Rottumerplaat, is dan ook onbegonnen werk en in vier dagen tijd heb je bij wijze van spreken een stuk of honderd zandkorrels op het strand van dichtbij bekeken.

Maar onbegonnen werk moet ook ergens beginnen en niets is zo leuk om dat samen met anderen te doen en van elkaar te leren. Als we vrijdag het duin oplopen duiken Pauline en Diliana regelmatig op hun knieën om een mier op te rapen en met een loep van dichtbij te bekijken. Net als aan de vaste wal is ook hier de zwarte wegmier overal aanwezig, als er maar kaal zand is. ‘Thuis’ gebruiken ze daarvoor graag het zand tussen de stoeptegels, hier zitten ze ook midden op het duin en maken prachtige gangencomplexen. Een soort die er veel op lijkt, maar iets kleiner is, is de zwarte zaadmier. Ook zonder loepje kun je het verschil goed zien, vooral ook omdat het gedrag anders is. Ze zijn wat bedeesder, rustiger dan de zwarte wegmieren. Later vinden ze nog vier andere soorten, waarvan eentje, de gele weidemier al een tijdje niet meer op het eiland was gezien. En ze leren ons hoe je de verschillende mierensoorten uit elkaar kunt houden.

In de avonden  zitten we vol spanning naar een wit laken te kijken waarboven een felle lamp hangt. Die lamp is bedoeld om nachtvlinders aan te trekken en om niet helemaal te ‘verzuipen’ richten we ons op de wat grotere soorten. Het determineren van de kleinere, oftewel de micro’s, is weer een vak apart. Op de eerste avond verschijnen er al twee spectaculaire soorten op het doek: een ligusterpijlstaart en een wilgenhoutvlinder. Vooral die laatste is leuk omdat we daarvan eerder een aantal poppen hadden gevonden die net waren uitgekomen. Op zondagavond zit er een mooie populierenpijlstaart in de abeel achter de lamp.

Zandhaverboorder

Deze grote soorten zijn spectaculair om te zien, maar je kunt ze op de vaste wal ook tegenkomen. Het leek ons vooral interessant om soorten te vinden die een duidelijke relatie hebben met de zilte wereld. Een mooi voorbeeld is de nogal onopvallende zandhaverboorder, die zoals de naam al verraadt volledig afhankelijk is van de plant zandhaver. Deze stevige grassoort met blauwgrijze bladeren groeit vooral in jonge duinen. De rupsen van de zandhaverboorder leven in de stengels waar ze ook overwinteren en zich verpoppen. Dit soort superspecialisatie zie je vaker bij nachtvlinders en andere insectengroepen.

En zo hebben we ons dit weekend in nog tal van andere insectengroepen verdiept. Zo konden we een heel scala aan prachtige namen in ons boekje bijschrijven: tuinbehangersbij, poldermaskerbij en open breedbandhuismoeder om maar eens een paar te noemen. Maar met de kwelder-snuitwapenvlieg scoor je waarschijnlijk ook veel punten bij Scrabble. Eigenlijk kun je zo’n weekend ook samenvatten in drie woorden: Natuur is leuk!

Aaldrik Pot & Nicolette Branderhorst
Vogelwachters Rottumerplaat 2019