Onweer boven het wad.

De vogels hebben - net als wij - een spannende week achter de rug. De eieren van de vroeg aangekomen noordse sterns staan op het punt van uitkomen en dan is het onweer met veel regen en harde wind van afgelopen week niet echt gunstig. En doordat het gisteren ook nog eens de hele dag onfatsoenlijk hard waaide en regende op het eiland, waren we er niet gerust op …

Vanochtend lagen er in het nest van noordse stern 2 (een van de vroegkomers) toch gewoon een opgedroogd jong en een jong dat net uit het ei was gekropen. Ook bij de meeste andere sternennesten lijkt het allemaal nog goed te gaan. We halen opgelucht adem. De scholeksters hebben het zwaarder te verduren gehad. Van tenminste drie nesten (van de dertig die we volgen) zijn de eieren verdwenen en de nestkuiltjes niet eens meer zichtbaar. Vooral de paren die in het zand aan de voet van de Stuifdijk hun nest hebben gemaakt, lijken te zijn getroffen.

Het is een rare gewaarwording. Als je vogels zo intensief volgt, neemt de betrokkenheid natuurlijk toe. Daar hoef je niets voor te doen. En kan dus leiden tot koortsachtige dromen waarbij de eieren van sterns door de lucht vliegen. Het intensieve observeren leidt vooral ook tot mooie waarnemingen waarbij je er achter komt dat elke vogel of paar zijn eigenaardigheden heeft. Van scholeksters is bijvoorbeeld bekend dat beide partners ongeveer een even groot aandeel in de broedzorg hebben, maar dan nog zie je dat elk paar het anders doet.

Aflossing

Een nestaflossing is bijvoorbeeld erg leuk om te volgen. Bij Paar 6, dat één ei heeft, gaat het buitengewoon omzichtig. Als de aflossende vogel komt aandribbelen staat de broedende vogel vrij snel op. Ze lijken even kort te communiceren en vrijwel meteen als de nieuwe vogel zit, vliegt de partner er vandoor richting geul om te gaan foerageren. Bij Paar 1 (3 eieren) gaat het er heel anders aan toe. Daar moet de aflossende vogel de ander bijna dwingen om van het nest te gaan. Die blijft vervolgens nog een tijdje bij het nest dralen om vervolgens lopend voedsel te gaan zoeken in de buurt waarbij de vogel voortdurend een buigende beweging maakt. Gedrag dat je ook ziet als ze behoorlijk geagiteerd zijn richting de naaste buren. Pas veel later vliegt hij of zij richting geul.

Dit weekend zijn door René Vos en Rafaella Porcu in het kader van het CHIRP-onderzoek naar scholeksters weer een aantal volwassen vogels geringd. Door de ringen kunnen we  de individueel herkenbare vogels nu goed volgen,  monitoren wat het broedsucces is en of hun kuikens ook daadwerkelijk vliegvlug worden. Die informatie, die op verschillende plaatsen in het land wordt verzameld, is belangrijk om te achterhalen wat nu de oorzaak is van de enorme achteruitgang van deze prachtige vogel.

Beste plekjes

We komen er ook steeds meer achter hoe belangrijk een goede broedlocatie voor de vogels is. Op de beste plekken van de puindammen is er kans op overstroming, maar zit je wel zo dicht mogelijk bij het voer. Dus dáár waar je ook met nog kleine kuikens naartoe kunt lopen. Als je hoger op het duin zit en dus relatief veilig voor het hoge water, moet je het voedsel naar je jongen toebrengen wat weer meer energie kost. Zelfs de tweedejaars kokmeeuwen, die nog helemaal niet aan broeden toe zijn, maken al voortdurend ruzie om de beste plekken, ook al is dat de peilschaal waar je niets anders aan hebt dan even een mooi uitzichtplekje.

Libellen en juffers

Tussen het buiige weer door schijnt gelukkig ook geregeld de zon en warmt het snel op. Daardoor zagen we de afgelopen week de eerste libellen zoals viervlek, platbuik en variabele waterjuffer. De ‘eerste waarnemingsdata’ zijn hier een stuk later dan op de vaste wal, zoals alles hier later begint of bloeit. Er zijn zelfs kokmeeuwen op de Zuidkwelder die nu pas beginnen met broeden terwijl hun soortgenoten op de Puindammen al jongen hebben. We zijn benieuwd of de nieuwe nesten op de Zuidkwelder het hoge water van gisteren hebben overleefd. Dat gaan we morgen maar eens bekijken.

Sporen in het zand

Genoeg geklaagd over het weer. De regen heeft natuurlijk ook voordelen. Zo is onze watervoorraad weer aangevuld, trekken alle planten nu razendsnel in bloei en is het duinzand door de regen en wind mooi ‘gladgestreken’. Daardoor is een ideaal sporenbed ontstaan. Aan de voet van het duin vlakbij de Behuizing vinden we prachtige scherpe voetafdrukken van zwarte kraai, bergeend, scholekster en graspieper. Vooral de prentjes van die laatste soort zijn, ondanks dat het een licht vogeltje is, goed herkenbaar vanwege de afdruk van de duimnagel (de teen die naar achteren wijst). Die is bij piepers extreem lang. En in avondlicht ook nog eens prachtig om naar te kijken.

Aaldrik Pot & Nicolette Branderhorst
Vogelwachters Rottumerplaat 2019