Noordse stern. © Hans Roersma en Nelly van Brederode

Op vrijdag 15 juni vertrekken Hans Roersma en Nelly van Brederode voor de twaalfde keer sinds 2003 naar Rottum. Na tien jaar een heel seizoen vogelwacht te zijn geweest, delen ze nu af en toe het seizoen met andere vogelwachters.

Zaterdag 16 juni begint direct met een hoogwatertelling. Naast de broedvogels zijn weinig andere vogels op het eiland aanwezig. Een paar zilverplevieren en bonte strandlopers. De algemeenste steltloper is nu de wulp met 380 stuks. Twee weken later voeren we weer een hoogwatertelling uit en het aantal wulpen is gegroeid naar 1640. Dit zijn vooral vogels uit Zuid-Scandinavië. Maar de overige steltlopers, die tot boven de poolcirkel broeden, zijn nog niet terug.

Nieuwe duinen

Tijdens een broedvogelinventarisatie van de Rifduintjes op de noordwestpunt van het eiland verbazen we ons over de veranderingen van de afgelopen jaren. Door bescherming van een nieuwe zandbank aan de Noordzeekant verplaatsen de jonge duintjes zich in oostelijke richting. Ook neemt de oppervlakte begroeiing toe en zo ook de plantendiversiteit. Rottumerplaat is deels door de mens gemaakt maar genoemde ontwikkelingen zijn volledig zoals weer en wind het willen. De centrale Stuifdijk is door Rijkswaterstaat aangelegd, deze neemt jaarlijks aan de westzijde tientallen meters in lengte af. Zou dit zand het Noordrif voeden?

Hoog water

Juni heeft vaak een koude periode met veel wind en regen en meestal in combinatie met hoge tijen. Ook dit jaar is het weer raak. Tijdens springtij half juni is het weer nog goed zodat de broedvogels de dans van overstroming van de kwelder en daardoor wegspoelen van nesten en eieren of jongen ontspringen. Enkele dagen later echter draait de wind naar noordwest, neemt de kracht toe tot 7 Bft en daalt de temperatuur naar 13 graden. Door stuwing stroomt op 22 juni een klein deel van de Zuidkwelder alsnog onder en daarmee gaat de visdiefkolonie van 86 nesten verloren. De puindammen bij het huis met nesten van scholeksters (19 paar), noordse sterns (67 paar), dwergstern (2 paar) en bontbekplevier (5 paar) blijven gelukkig gespaard.

Eerder deze week vonden we een volwassen noordse stern met kleurringen. De vogel was bekneld geraakt onder een stuk losgeraakt gaas. Dit gaas werd in het verleden gebruikt om het puin van de strekdammetjes bij elkaar te houden. De stern werd op 29 augustus 2016 als jonge vogel op Sandymount Strand, Dublin, Ierland geringd. Sindsdien is hij/zij niet meer gemeld. Na de ringen te hebben afgelezen konden we de stern de vrijheid teruggeven.

Alarmeringssysteem

Een vriendin die hier bij ons op bezoek was sprak de wijze woorden: jullie horen aan de ene vogelsoort of de andere eraan komt. Dit gold dan voor zangvogels die alarmeerden voor een aanstormende maar nog niet voor ons zichtbare roofvogel. Rond het huis broeden 6 paar boerenzwaluwen en toen die midden op de dag heftig tekeer gingen, wisten we dat iets hen zwaar verontrustte. En inderdaad hadden ze een nachtzwaluw ontdekt en die moest weg, immers hij lijkt op een kleine roofvogel. In de avondschemer zien we de nachtzwaluw nachtvlinders vangen. Zonder het alarmeren van de boerenzwaluwen hadden we de nachtzwaluw, die overdag als een stuk boomschors plat op de grond of een boomtak ligt, niet gevonden.

Een paar dagen later gaan de zwaluwen weer te keer en nu blijkt het om een koekoek te gaan. Ook roofvogelachtig en een vrouwtje koekoek kan ook nog eens een ei in je nest deponeren. De boerenzwaluwen vormen een goed waarschuwingssysteem. Ook de noordse sterns zijn goed wakers. Elke passerende blauwe reiger wordt fel aangevallen. Blauwe reigers broeden hier niet maar na hun broedseizoen duiken ze hier af en toe op.

Wilgenhoutrups

Een andere trend die we zien is het geleidelijk verdwijnen van de witte abelen rond het huis. De dode stammen zitten vol gaatjes en soms ligt daar zaagsel onder. Dan heeft de wilgenhoutrups toegeslagen. Deze vervaarlijk ogende rups met grote kaken hoort bij een forse nachtvlinder. De liguster en duindoorn nemen sterk toe. Deze soorten zijn blijkbaar immuun voor de vraat van de wilgenhoutrups.

Hans Roersma en Nelly van Brederode