Rottumerplaat is 2 weken geleden weer gereed gemaakt voor het vogelwachtseizoen 2017. Ervaren wad- en vogelwachters Doortje Dallmeijer en Bart Ebbinge doen verslag van hun eerste twee weken met wisselend lenteweer:

“Vrijdag 31 maart brachten schipper Jan Kostwinner van de Waddenunit en boswachter Dennis Moerkerken van Staatsbosbeheer ons met de Harder weer van de Eemshaven naar Rottumerplaat. Even nog een paar zware accu’s vervangen, de hydrofoor op 110 Volt aansluiten, waterfilters plaatsen en Jan en Dennis lieten ons weer achter op dit prachtige eiland. Maart eindigde dit jaar met heel zacht lenteweer, en al zijn de meeste struiken hier nog kaal, de narcissen rond het huis staan al te bloeien.

In de kale struiken fladderen enkele tjiftjaffen rond. Nog op doorreis.

Een paar dagen genieten we van fijn warm lenteweer en zien vers groen uitbotten, maar er steekt al gauw weer een stevige noordwestelijke bries op en de temperatuur daalt naar normaal lenteweer voor april: 10 graden.

Afslag westpunt

Op zondag 2 april tellen we met hoog water alle overtijende steltlopers op het hele eiland, en zien dat de westpunt de afgelopen winter stevig is aangepakt door de Noordzee. De stuifdijk is 50 meter korter geworden, en langs de steile afgeslagen kanten zijn de lange wortelstelsels van helm duidelijk te zien.

Waarschijnlijk was het vooral de extreem hoge waterstand in januari die dit veroorzaakt heeft. Het effect van harde wind valt vaak mee, maar als bij sterk verhoogde waterstand het water tegen de stuifdijk en duinen aanklotst, dan storten er hele stukken in. Nu er nog weinig nieuw zand tegen op is gewaaid zijn die steile kanten nog goed te zien. Dat is de dynamiek van de oostelijke Waddenzee.
Na de telling kwamen er uit de Noordzee dichte zeedampen aandrijven, en was er nog maar weinig zicht. s’ Avonds klaarde het weer helemaal op, en konden we onder een prachtige sterrenhemel niet alleen de vuurtoren van Schiermonnikoog zien, maar van achter de horizon zelfs het lichtschijnsel van de vuurtoren van Ameland.

Jupiter in volle glorie

De maan groeit gestaag en op donderdag 6 april was er s ‘avonds aan de oostelijke hemel ook nog een zeer heldere ster te zien, die niet flonkerde: de planeet Jupiter. Vanaf de zon gezien de vijfde en tevens grootste planeet van ons zonnestelsel (diameter 11 keer zo groot als de aarde, volume 1321 keer de aarde). Vernoemd naar de Romeinse oppergod. Jupiter bevindt zich in het sterrenbeeld Maagd (Virgo) in de buurt van de heldere ster Spica, die we ook duidelijk konden zien. Door de telescoop zagen we bovendien vier maantjes naast Jupiter. Al in 1610 ontdekte Galileo Galilei dat er zelfs vier grotere manen (Io, Europa, Ganymedes en Callisto) rondom Jupiter draaien. Naar nu bekend is heeft Jupiter minstens 63 manen.

Grauwe ganzen met eieren en eidereenden komen weer aan land

Op het eiland pleisteren nog veel tijdelijke gasten, zoals honderden rotganzen, duizenden bonte strandlopers, kanoetstrandlopers, zilverplevieren en wulpen, maar ook de lokale broedvogels zijn present. Enkele tientallen grauwe ganzen zitten al op eieren en de eerste lepelaars waarschijnlijk ook. Van een afstand zien we er een stuk of veertig zitten in de kolonie.

Eidereenden beginnen voorzichtig het land weer te verkennen, en zwemmen bij tientallen de slenk op. De mannetjes begeleiden druk “woehoe” roepend hun vrouwtjes. Na maandenlang op zee geweest te zijn is het vast weer wennen om aan land te gaan. Van de vrouwtjes is vaak alleen de rug te zien omdat ze met hun kop onder water kokkels aan het eten zijn, terwijl hun mannetjes er naast zwemmen. Binnenkort zullen die kokkels omgezet worden in grote groene eieren, en gaan ook de Eiders aan de leg. Op het duin baltsen ook al groepjes bergeenden die geschikte konijnenholen zoeken om in te nestelen. Er zijn opvallend veel konijnen dit jaar: ja ook zwarte, en natuurlijk bruingekleurde.
Langs de stuifdijk controleren we op 6 april met een spiegeltje aan een lange stok 18 oude boomnesten. Nog maar eentje is al gevuld met een legsel van drie eieren van de zwarte kraai. De andere nesten zijn nog leeg. Vorig jaar nestelden hier vijf paar zwarte kraaien en drie paar buizerds.

Nieuw uitkijkpunt

Nu de oude kenmerkende uitkijktoren in verband met flinke slijtage in oktober 2016 gesloopt is, heeft het eiland een heel andere aanblik. Een vertrouwd baken minder. Vanuit de nieuwe uitkijkhut is gelukkig het wad goed te overzien. Bij opkomend water vult de slenk zich langzaam. Een groepje van 6 wintertalingen zwemt in de geul. Drie paartjes, die af en toe drukke baltsbewegingen maken. Zij zijn nog op doortrek. Dan komen er enkele lepelaars langs die met zwaaiende bewegingen garnalen en visjes uit de slenk vissen. Daarna kleine troepjes rotganzen van het wad: eerst vier, dan weer vier, dan twee, acht, zes en weer twee. Met laag water zoeken de rotganzen nog voedsel op het wad, maar met hoog water begrazen ze de kwelder, samen met honderden brandganzen, die we nooit op het wad zien foerageren. Regelmatig is er paniek. Een keer vloog er een jonge zeearend over, maar vaker zijn slechtvalken veroorzakers van deze kortstondige verstoringen.

Na de rotganzen komen er ook steeds meer scholeksters van het wad. Voor de hut verzamelen zich zo’n 50 scholeksters, waarvan de meesten hier ook zullen gaan broeden. Enkele geringde vogels hebben hier vorig jaar gebroed, maar op deze warme 8 april dook er ook een nieuwe op met links een kleine gele ring en daaronder een gele ring met een E en rechts droeg hij een rode ring met een N erop (LY-YERN voor de liefhebber): drie jaar geleden in 2014 als kuiken op Schiermonnikoog geringd, en nu pas voor het eerst ergens gezien.

Vechtende scholeksters

Onderling wordt er af en toe stevig gevochten door de scholeksters. Druk te-pietend lopen ze in groepjes  hun territoria af te bakenen, maar af en toe grijpen ze elkaar. Zo zagen we hoe een scholekster minutenlang als een volleerde judoka zijn tegenstander in een houdgreep hield. De tegenstander lag op zijn rug en de er boven staande scholekster hield diens vleugel in zijn snavel geklemd. De tegenstander bewoog niet. Zou hij nog leven? Uiteindelijk liet de ene scholekster los en bleek zijn tegenstander ongedeerd. Driftig te-piet roepend en met houterige bewegingen pirouetten draaiend gingen ze verder te keer. Samen met nog drie andere scholeksters erbij. De vechtjassen waren beiden gepaard.

Insecten

Op speciaal verzoek werken we dit seizoen ook mee aan het bemonsteren van de insectenfauna van Rottumerplaat. Robert Ketelaar heeft op 31 maart drie vallen op het eiland opgesteld, die door de wadwachters regelmatig worden geleegd. Meteen op 31 maart scoorde Robert al vier nieuwe soorten voor het eiland: twee loopkeversoorten: Pterostichus strenuus en Bembidion aeneum, en verder de Rosse metselbij en het Elfstippelig lieveheersbeestje.

Wisselende teams wadwachters

Vrijdag 14 april nemen Sjoerd Dirksen met Peter van Horssen de wacht van ons over. Zo zullen we dit broedseizoen met een afwisselend team wadwachters Rottumerplaat gaan bewaken en regelmatig schrijven hoe het dit seizoen op dit onbewoonde eiland gaat.”

Rottumerplaat, 8 april 2017

Bart Ebbinge (tekst) en Doortje Dallmeijer (foto’s)