Gastblog van mijn Staatsbosbeheer-collega Bram Verhave, adviseur Landschap en cultuurhistorie, over zijn eerste kennismaking met een onbewoond eiland:

“Vrijdagochtend 16 december gingen we op weg naar Rottumerplaat. Een bijzonder reisdoel; één van de onbewoonde eilanden in de Waddenzee en een gebied dat constant bewerkt wordt door wind en water, waar de vogels en de planten het voor het zeggen hebben, karkassen doodgewoon zijn en de mens niet meer dan gast is. Doel van de reis was de nationale vogeltelling die met enige regelmaat in de Waddenzee worden gehouden. Gelijktijdig worden op verschillende plekken vogels geteld waarmee een goed beeld kan worden gegeven van de aantallen en soorten vogels die in de Waddenzee voorkomen. Voor deze reis kwam daar nog een onderzoek bij naar de braakballen van de velduil. Deskundigen vermoedden dat deze uil op het muizenloze eiland leeft, maar de vraag was waarvan?

En wat deed ik dan? In mijn baan als landschapsadviseur voor onder andere onze natuurgebieden in het Waddengebied, was het goed om kennis te maken met dit deel van mijn werkterrein en te bekijken welke cultuurhistorische waarden zich op ‘Plaat’ bevinden. Daarvan zijn de stuifdijk, de gebouwen van Rijkswaterstaat en de weggehaalde uitkijktoren de meest in het oog springende elementen, maar zeker ook de verhalen van het eiland. Mijn aandacht ging natuurlijk uit naar de meest beroemde, de berichten van Wolkers en Bomans, die in juli 1971 ieder een week op dit eiland hebben gezeten.

Bravoure

Aanvankelijk heb ik mijn reis met de bravoure van Wolkers aangevangen (geweldig avontuur, benieuwd naar je plek als mens in een gebied dat door de elementen wordt beheerst). Maar eenmaal op het eiland werd ik ook gegrepen door de inzichten van Bomans, die daar juist meer een soort berusting vond en enkele heldere beelden heeft beschreven van hoe zijn leven tot dan toe was verlopen. Maar goed, de romantiek van een onbewoond eiland brengt dergelijke inzichten misschien wel als vanzelf mee. De hele tijd heeft me ook een soort onbehagen bekropen dat ik daar niet zomaar welkom ben. Los van de hartelijkheid van de reisgenoten en de schippers van de Ms Harder, die ons zeer behendig hebben overgebracht, duurde het even voordat ik een draai had gevonden in deze unieke natuur.

Plastic Soup

Ik had mezelf ook een opdracht meegegeven om uit te voeren. Het opruimen van afval. Het is bijna hip tegenwoordig, maar die plastic soup moet met alle mogelijke middelen en energie worden aangevallen is mijn idee. Tien puinzakken meegenomen en niet gedacht dat ik die allemaal zou vullen met afval. Plastic flessen in alle kleuren en maten, vele glazen potten, meerdere lege jerrycans, lappen ongedefinieerd plastic, een afdruiprek, een bal, een raam, twee drijvers, meters touw, ontelbaar veel gekleurde doppen, melkpakken en zeer veel ballonnen en hun touwtjes (voortaan feest vieren zonder deze onverteerbare vijanden van de vogels!). De zee heeft daarmee voor mij wel haar onschuld verloren, het is helaas ook geworden tot een omgeving waaruit een eindeloze hoeveelheid viezigheid wordt uitgespuugd op de Rottums.

Flessenpost

Onverwacht ook een tweetal berichten in flessenpost gevonden (exact dezelfde flessen van het naastgelegen Schiermonnikoog met een seriematige brief, nummer 02 en 09) en een houten plankje met een bericht van de Universiteit van Oldenburg die een onderzoek doet naar de verspreiding van marine-afval. De zee is daarmee als medium ingezet om juist meer te begrijpen van de stromingen en te zoeken naar mogelijkheden om de grote hoeveelheden plastic te pakken te krijgen.

Dat gaf me nieuwe energie om mijn opdracht door te zetten en in te zien dat ik in een veel groter project aan het werk was, waaraan ik mijn minuscule bijdrage aan het leveren was. Uiteindelijk heb ik in drie dagen tijd in een zevental tochten een big-bag vol met afval verzameld en heel losse dingen (zie foto bovenaan). Maar steeds als ik een plastic zak onder het zand vandaan trok, voelde ik even de angst een van de zakken met Jan Wolkers’ urine aan te treffen, die hij destijds uit artistieke baldadigheid destijds had begraven…”

Bram Verhave, Rottumerplaat, 16 – 18 december 2016

Naschrift van mij: wil je ook een steentje bijdragen aan het verminderen van plastic soup in de Wadden- en Noordzee? Check dan eens ‘Doe eens Wad’. De stichting organiseert unieke zeiltochten voor kleine groepen, waarin de kracht van mens en zee weer samen komen bij het afval opruimen.