Manden vol jonge meeuwen.

Bart en Doortje bloggen in de achtste vogelwachtersupdate van 2016 vanaf Rottumerplaat:

“Op 13 juni gingen Hans en Nelly naar de wal en namen wij de wacht weer van hen over. Wel even wennen na zeven weken. Het eiland was in de afgelopen weken veel groener geworden. Veel eidereenden zwommen al met grote kuikens rond, en slechts een enkele late eidereend zat nog te broeden.

Schoonmaakactie

In het voorgaande weblog werd al melding gemaakt van de grote hoeveelheden aangespoelde paraffine. Dat moest opgeruimd worden. Op het westelijke strand stonden twee tractoren geparkeerd, en op maandag 13 juni om 17:00 uur gingen twee schepen van Andre Borsch Duikservice (BDS) uit Harlingen voor anker in de Lauwers: de BDS Transporter en de BDS Surveyor.

Een ploeg van vijf man hervatte de werkzaamheden om de aangespoelde brokken paraffine bijeen te harken en af te voeren.

Donderdagavond 16 juni vertrokken de mannen weer naar Lauwersoog, en op maandag keerden ze terug om het strand verder schoon te maken. De paraffine-brokken op de oostpunt van het eiland waar in het zeehondenreservaat enkele honderden zeehonden met hun pasgeboren jongen liggen, zijn niet geruimd om de zeehonden in deze kwetsbare periode niet te verstoren.

Op woensdag 22 juni was de klus geklaard, werden de tractoren weer aan boord gehesen. Toen de DS Transporter met opkomend water weer vlot kwam, werd koers gezet richting thuishaven Harlingen.

Baby-spreekuur bij de meeuwen
Elke drie dagen houden we “baby-spreekuur” bij de door Hans en Nelly opgezette enclosures van de kleine mantelmeeuwen en zilvermeeuwen om te kijken hoeveel de meeuwenkuikens gegroeid zijn. Het is nog een hele klus om de vaak goed verstopte kuikens binnen de omheinde enclosures te vinden, en soms vind je kuikens terug die bij een vorige controle vermist waren. Sommige kuikens zijn echt verdwenen (waarschijnlijk opgegeten door andere meeuwen of kiekendieven), maar vooral met het natte weer vonden we ook diverse kuikens dood en natgeregend terug.

Op 21 en 22 juni leefden bij de zilvermeeuwen in ieder geval nog 63 % van de 32 uitgekomen kuikens, en bij de Kleine mantelmeeuwen nog 50 % van de 36 uitgekomen kuikens.

Geringde scholekster met kuiken
Sjoerd Dirksen had voor het scholeksteronderzoek van Sovon twee scholeksters op het nest gevangen en geringd, en een van hen liep trots rond met een al flink gegroeid kuiken. Terwijl scholeksters in Nederland in aantal teruglopen, ook zoals in het vorige weblog beschreven, als broedvogel op Rottumerplaat, is het verheugend dat deze RB-BPOA (links zwart P/ rechts oranje A) er wel in lijkt te gaan slagen een jong groot te krijgen.

Door dicht bij elkaar te broeden, profiteren de scholeksters op de oostpunt van Rottumerplaat van elkaars felle verdedigingswerk tegen meeuwen. Een deel van de scholeksters zat nog op eieren, en daardoor hebben we aan de twee door Sjoerd geringde scholeksters er nog vijf kunnen toevoegen.

Dwergsterns en Noordse sterns

Tussen de puindammen op diezelfde oostpunt broeden dit jaar ook weer dwergsterns en Noordse sterns. Zelfs wat meer dan in 2015. Indirect profiteren die ook weer van de scholekster-verdediging, en profiteren de scholeksters van de sterntjes, die fel op indringers reageren. Vooral de noordse sterns zijn felle rakkers die iedere indringer meteen op de huid zitten en met felle stootduiken aanvallen.

Bij het bekijken van een foto die Doortje vanuit een schuilhut had gemaakt van een paartje noordse sterns, bleek een van die sterns een wit ringetje met L2 erop te dragen, en om de andere poot een metalen ring.

Meteen even zoeken op de kleurringen website van Dirk Raes, en zo kwamen we op de naam van Derick Hiemstra, die Noordse sSterns ringt bij de Eemshaven. Daar was deze stern geringd. Dit jaar broeden er bij de puindammen op de oostpunt van Rottumerplaat niet alleen zo’n vijftien paartjes dwergsterns, maar ook zeker zo’n 20 paar Noordse Sterns.

Derick mailde meteen terug met de vraag of er ook niet Noordse sterns met een klein loggertje aan een pootring bij zaten, want daar was hij vooral naar op zoek.

In 2012 hadden Ruben Fijn, Richard Phillips, Derick Hiemstra en Jan van der Winden in de Eemshaven al zo’n “geloggerde” Noordse stern teruggevangen. Een noordse stern die een jaar eerder in een kolonie in de Eemshaven was ‘geloggerd’ bleek een jaar later meer dan 90.000 kilometer te hebben gevlogen, via Nieuw-Zeeland naar de Zuidpool en weer terug. Dat stond in het tijdschrift Ardea van de Nederlandse Ornithologische Unie. Daarmee was deze vogel de nieuwe recordhouder langeafstand vliegen. Een spectaculair resultaat dus. Zo’n minuscuul loggertje van een paar gram bestaat uit een zogenaamde geolocator, waarin zowel de tijd als het tijdstip van zonsondergang en zonsopkomst  wordt vastgelegd. Hiermee is te bepalen waar deze vogel zich bevindt. Omdat dit apparaatje zo klein is, is er geen ruimte voor een zender, en moet de vogel terug gevangen worden om de gegevens die de geolocator heeft opgeslagen uit te kunnen lezen.

Op donderdag 23 juni zat Doortje opnieuw bij de sterns in een schuilhut te fotograferen, en jawel hoor: niet alleen fotografeerde ze twee andere geringde Noordse Sterns, maar ook eentje met om zijn ene pootje een blauwe kleurring met de inscriptie HT, en om de andere een groen ringetje met daaraan een geolocator (zie foto).

Toen ze Derick belde, werd hij opgewonden. Die vogel was hij al twee jaar kwijt, en of we hem niet op zijn nest konden vangen en de geolocator eraf halen.

Voor het Sovon-scholeksteronderzoek van Bruno Ens hebben we een tweetal tuimelkooitjes op het eiland waarmee je vogels op het nest kunt vangen, en na aandringen van Derick besloten we een poging te wagen. Altijd moet je als vogelwachter de afweging maken of zo’n wetenschappelijk zeer interessante vangst niet teveel verstoring veroorzaakt. Zolang je vanuit een schuiltent werkt komen de sterns, waarvan er al verscheidene jongen hadden, al weer snel tot rust, en is er alleen een korte verstoring als je er met de schuiltent heenloopt en het vangkooitje plaatst.

Zo slaagden we er op 25 juni in deze stern terug te vangen en de geolocator er af te halen. De volgende dag zag Doortje vanuit de schuiltent hoe dezelfde stern met zijn ongeringde partner hun jong voerde, en konden we teruggezien op een geslaagde actie. Nu maar afwachten wat er uit de geolocator voor interessante gegevens komen.”

Vogelwachters Bart Ebbinge (tekst) en Doortje Ebbinge-Dallmeijer (foto’s)