Dit blogbericht behandelt een paar drukke werkweken uit het leven van twee vogelwachters. Het einde van ons verblijf is in zicht. De meeste vogels hebben de broedgebieden verlaten. De hoogwatervluchtplaatsen rond het eiland zijn in indrukwekkend tempo volgestroomd met steltlopers. We telden alweer wolken van duizenden bonte strandlopers, wulpen en scholeksters, honderden kanoeten, rosse grutto’s en zilverplevieren. Gegarandeerd spectaculaire uitzichten vanuit de toren en de aantallen zullen de komende tijd nog wel even toenemen! 

Boertjes
Het lijkt er op dat de boerenzwaluwen het deze zomer naar hun zin hebben op Rottumerplaat. Dit jaar heeft een recordaantal van drie paartjes rond de bebouwing gebroed! Er vliegen hier momenteel dagelijks 14 zwaluwen rond; 6 volwassen vogels en 8 jongen. Een gezellige boel, maar niet alles verliep van een leien dakje…

Het begon allemaal op 22 april met een zingend mannetje. Kort hierop registreerden we de aanwezigheid van twee paartjes. Na enkele weken met veel zang, geflirt en meer hofmakerij werden er nestplaatsen gekozen en gepaard. Het nest van het vroegste paar bevond zich in de nok aan de oostzijde van de woning. Het tweede paar besloot een nest te bouwen op een stevige balk onder de toren. Op 3 juni, terwijl er door beide dames druk werd gebroed, merkten we op dat nog een derde paar in ons vastgoed geïnteresseerd bleek te zijn. En ja hoor; op 13 juni constateerden we nestbouw van dit paar, onder de dakgoot aan de noordzijde van de woning.

In de vierde week van juni werd het echter stil rond het nest onder de toren, nadat we eerder de uit meeuwenveertjes opgetrokken voering van dit nest onder de toren vonden. Vermoedelijk was het legsel verloren gegaan door harde wind. Het kan op die hoogte soms aardig tekeer gaan. Gelukkig konden we op 1 juli bij het nokpaar vaststellen dat er vijf jongen waren. Deze vlogen op 17 juli allemaal succesvol uit.

Ook met het derde nest, het nest onder de dakgoot, verliep het niet gemakkelijk. Op 16 juli vonden we hier een dood jong onder. Al eerder merkten we op dat het nest ondeugdelijk was gebouwd. Er vielen steeds stukjes af waardoor de woning te klein werd. De drie resterende jongen hebben we uit het nest gehaald en monteerden een plankje onder het nest. Kort nadat de jongen op de resten van het nest waren teruggezet werden ze alweer door de oudervogels gevoerd. Op 26 juli vlogen ze succesvol uit en voegden ze zich bij de vijf van de buren. Op het plankje vonden we niets meer van het oude nest terug.

Noodvoorziening voor een zwaluwenfamilie

Inmiddels is er een nieuw nest gebouwd op een lamp onder de dakgoot, om de hoek van de woning. Hier wordt nu gebroed door het torenpaar, daar gaan we voor het gemak even vanuit. De andere broedvogels zijn ook alweer op zoek gegaan naar een volgende nestplaats.

Het aantal boerenzwaluwen op Rottumerplaat werd dit jaar mogelijk positief beïnvloed doordat afgelopen winter op buureiland Rottumeroog (waar jaarlijks 2 – 3 paartjes broedden) de bebouwing werd verwijderd. Eerder deze zomer werd daar door de vogeltellers nog wel een nest aangetroffen, in de kaap!

Konijnenholeninspectie
Een lastig te inventariseren soort is de bergeend. Hiervan telden we gedurende de broedtijd tussen de 200 en 339 exemplaren. Veel van deze vogels hielden zich op in paartjes, samen op het wad of in de broedgebieden. Broeden doen ze op Rottum meestal in een konijnenhol, maar slechts een deel van de bergeenden die we hier zien neemt ook daadwerkelijk deel aan het broedproces.
De beste methode om de bergeendenpopulatie te inventariseren, is het onderzoeken van alle konijnenholen op het eiland. Door bergeenden gebruikte konijnenholen zijn vrij eenvoudig als zodanig herkenbaar vanwege de aanwezigheid van veertjes, nestdons of nestmateriaal, eiresten of soms hele eieren.

Na goede ervaringen met deze methode op Rottumeroog besloten we dit seizoen ook op Rottumerplaat de uitdaging aan te gaan: het inventariseren van alle konijnenholen en deze aan een inspectie te onderwerpen. Hierdoor zouden we naast een goede indicatie voor het aantal broedgevallen van de bergeend ook een indruk krijgen van de grootte van de konijnenpopulatie. Hoeveel konijnen er precies zijn weten we hiermee echter niet. Eigenlijk tellen we niet de holen maar de nestgangen en een konijnenhol kan meerdere gangen bevatten. Het aantal door konijnen belopen gangen blijft daarom een relatieve maat voor het aantal konijnen op het eiland.

Nu we de telling hebben afgerond weten we dat er tenminste 1292 holen of gangen zijn. Hiervan werden 915 door konijnen belopen. Zelfs op het Noordrif troffen we vijf actieve konijnenholen. In 66 holen hebben bergeenden gebroed. Hiernaast troffen we in drie holen een nest aan van kauwen, in 13 gangen schuilden jonge zilvermeeuwen, 242 gangen leken leeg, 46 waren recentelijk ingestort en van 7 bleef de inhoud onbekend.

Bruine kieken
Die konijnen vormen trouwens een belangrijke voedselbron voor de maarliefst vier paar bruine kiekendieven die Rottumerplaat dit jaar telt. We hebben alle gebruikte nesten in het veld weten terug te vinden. In de Noordkwelder nestelde een paar dat minimaal twee jongen grootbracht. In de Zuidkwelder vlogen van drie nesten in totaal minimaal 7 jongen uit. Waarschijnlijk deed één van de mannen daar aan veelwijverij en onderhield hij twee dames. We zagen ook nooit meer dan drie mannetjes op het eiland.

Eindscore lepelaars
Op een enkel ronddwalend kuiken na hebben de lepelaars inmiddels hun kolonie op de Zuidkwelder verlaten. Hierdoor werd het voor ons mogelijk de lege kolonie te bezoeken en aan de hand van het aantal gebruikte nesten het aantal broedparen voor dit jaar te bepalen. We vonden 39 nesten die (niet per se uitgevlogen) jongen hebben bevat en nog 9 onafgemaakte bouwseltjes waarop geen jongen waren grootgebracht.

Hierdoor gaan we ervan uit dat de lepelaarkolonie van Rottumerplaat dit jaar uit 48 paren bestond. Blijkbaar hadden zich, nadat we op 6 mei 33 nesten telden, nog veel vogels bij de kolonie aangesloten. Aan de hand van de weinige dode jongen die we in de kolonie vonden en de vele levende jongen die hier de afgelopen weken rond het eiland verschenen, krijgen we de indruk dat 2014 hier een goed lepelaarseizoen is geweest.

Melk en Honing
Tegen het einde van het broedseizoen is er ook weer de mogelijkheid om mediabezoek te ontvangen. Eind juli hadden we twee dagen lang een cameraploeg van het EO programma Melk en Honing over de vloer. Wij hebben ze in ’t veld verschillende onderwerpen laten zien waar we in de tweede helft van juli mee bezig zijn, zoals het zoeken naar zeegras en konijnenholen, de vlinderroute, het schoonhouden van de stranden en het tellen van heel veel bonte strandlopers.

We hebben met plezier met de crew samengewerkt, in het veld en daarbuiten. Ook het weer was prima. De opnames zullen dit najaar worden uitgezonden; 6 afleveringen in september en oktober. Dan hebben wij na ons verblijf op Rottumerplaat nog iets om naar uit te kijken!

Uw vogelwachters, Jasper Zoeter en Tim van Nus

(Met dank aan ons weekendbezoek voor de foto’s)