Op het noordelijkste puntje van Nederland is de zomer nu ook goed op gang gekomen. Het vogelwacht-seizoen op Rottumerplaat draait op volle toeren. Ontwikkelingen van flora en fauna zijn bijna niet bij te benen, maar gelukkig zijn de dagen lang. Een verslag van de afgelopen twee weken.

Broedvogels
De afgelopen weken hebben we ons weer vooral gericht op de broedvogelinventarisaties. Het broedseizoen vordert hier gestaag en dat is goed te merken aan de verscheidenheid aan uitgevlogen en uitgelopen jonge vogels dat opduikt. Veel van de scholeksters hebben op het moment pullen. Om aan de dreiging van de meeuwen, kiekendieven en kraaien te ontkomen, zoeken enkele paartjes de veiligheid van onze woning op. Hun pullen lopen nu letterlijk bij ons over de stoep en dat zorgt soms voor luidruchtige confrontaties tussen oudervogels en vogelwachters. Ook onderling hebben deze paren het nogal eens met elkaar aan de stok en dat levert nog meer herrie op. Slapeloze nachten hebben we er soms van.

Van de lepelaars hebben enkele jongen de kolonie al verlaten. De jonge waterrallen groeien als kool en scharrelen als krielkipjes door de struiken, met af en toe een kort bezoek aan de drinkbak. Kortgeleden vlogen ook de jongen van kneutjes, witte kwikstaarten en heggenmussen uit. Hun ouders maken zich nu al op voor een tweede broedsel. Op de plas in de Noordkwelder lijkt een vrouwtje wilde eend het te lukken vijf pullen groot te brengen.

Ook werden de eerste zilver- en kleine mantelmeeuwenkuikens gezien. Sinds het uitkomen van hun eieren zijn de meeuwen ineens een stuk rumoeriger en feller geworden. Dat merk je vooral als je te dicht langs hun drukke kolonies loopt. De luidruchtige wolk meeuwen die dan verschijnt, levert problemen op voor de scholeksters, wulpen, kluten en kieviten, die vaak middenin die meeuwenkolonies hun kroost proberen groot te brengen. Met zoveel potentiële rovers boven zich, wordt voor deze soorten het verdedigen van hun legsel of rondwandelende kuikens ineens een stuk moeilijker. De zware strijd die de scholeksters hier met de meeuwen moeten voeren is indrukwekkend. Het aantal meeuwenparen zal daarom op een later tijdstip vastgesteld moeten worden, wanneer er geen eieren of kleine jongen van kwetsbare soorten in de kolonies te vinden zijn.

Bijzonder is de vondst van een zilvermeeuwennest op de kale en grotendeels verlaten oostpunt van het eiland. Het nest lag op een kleine zandige verhoging in het terrein, ver weg van enige vegetatie, en bevatte twee eieren. Wat de vogels er toe heeft gebracht om op deze aan de elementen blootgestelde plek te gaan broeden, is voor ons een raadsel.

Vogeltrek
De voorjaarstrek is nu voorbij. De Arctische steltlopers en ganzen zijn vertrokken en ook van zangvogeltrek lijkt nauwelijks nog sprake. Een opvallende uitzondering hierop vormde de vrij zeldzame roodmus, die hier op maarliefst vijf ochtenden zingend te horen was. Het betrof alle keren verschillende jonge mannetjes die nog niet op kleur waren. Van broeden zal het hier vermoedelijk dan ook niet komen.

De aanwezigheid van niet-broedvogels op en rond het eiland kent nu andere oorzaken dan de voorjaarstrek naar zomerse broedgebieden. Zo zwemmen op de brakke plas op de Noordkwelder de laatste tijd steeds meer eenden, zoals Slobeend, Wintertaling, Zomertaling en Krakeend. Dit zijn waarschijnlijk uitgemaaide of anderszins mislukte broedvogels van het vasteland. Wellicht geldt hetzelfde voor het toenemend aantal Wulpen en Kieviten dat we de laatste tijd registreren.

Ook werden de afgelopen weken weer regelmatig groepen ruitrekkende Grote Canadese ganzen gezien. Deze vogels trekken naar een gebied ergens in het noorden van Duitsland om er te ruien (zie het blogbericht van Rottumeroog van 18 juni 2013). Over Rottumerplaat vlogen tot op heden wel een stuk minder Canadezen; 188 vogels werden geteld.

Duiven?
Soms is de mens opzettelijke veroorzaker van vogeltrek.

Dat zien we hier aan de postduiven. Wedstrijdvluchten vinden meestal plaats in het weekend en dat is dan ook gewoonlijk het moment waarop deze soort hier wordt opgemerkt. Het gaat dan om afgedwaalde exemplaren. Hiervan is een deel zo uitgeput dat er op het dak van de woning of op de toren wordt gerust. Sommige duiven zijn zo erg de weg kwijt dat deze meerdere dagen tot een week rond de woning blijven hangen. Tijdens Pinksteren zagen we opvallend veel postduiven rond het huis, maarliefst 19 overvliegende en vijf ter plaatse, waarvan er eentje zowat van de torenleuning was te pakken. We vermoeden dat er een belangrijke wedstrijd werd gespeeld.

Libellen
Met het vorderen van de zomer zien we steeds vaker en meer insecten op het eiland.

Bijzonder is de waarneming van een Tengere grasjuffer (een kleine waterjuffer) langs de zuidoever van de plas op de Noordkwelder. Deze typische pioniersoort van ondiepe wateren met zandige bodem en spaarzame vegetaties was nog niet eerder op Rottum gezien. Vermoedelijk is deze plas niet zoet genoeg voor succesvolle voortplanting van deze soort. Waarschijnlijk betreft het dus een afgedwaald exemplaar. Bijzonder was ook de Variabele waterjuffer die een dag aanwezig was bij de vijver onder de uitkijktoren, want de laatste waarneming van deze soort op het eiland dateerde alweer van 1995. Andere libellensoorten die de laatste tijd op het eiland zijn gezien: Viervlek, Zwervende heidelibel, Grote keizerlibel en Zwervende pantserjuffer. De komende tijd zal dit lijstje ongetwijfeld nog langer worden.

Op de vloedlijn
En ondertussen spoelden er weer een aantal opvallende zaken aan. Op 26 mei werd op het Weststrand een oud karkas van een marterachtige gevonden. Omdat het voor de hand leek liggen dat het een niet zo zeldzame steenmarter betrof, besteedden we hier in eerste instantie weinig aandacht aan, al hebben we het dier voor de zekerheid gefotografeerd. Iets later werd aan de hand van deze foto’s door een expert geconstateerd dat het een boommarter betrof (http://rottum.waarneming.nl/waarneming/view/84872960)! Mogelijk is het dier met het spuien van het Lauwersmeer, waar de dichtstbijzijnde populatie huist, in de Waddenzee terechtgekomen. Iets eerder vonden we langs de Lauwers ook al drie dode hazen en een lammetje, die wellicht dezelfde herkomst hadden.

Afgelopen week troffen we op de vloedlijn een oude, verroeste vliegtuigbom aan. Deze hebben we ook maar laten liggen. Wel hebben we de locatie gemarkeerd, met GPS ingemeten en de vondst gemeld. Een eventuele ruiming van de bom zal in verband met mogelijke verstoring van de broedvogels of zeehonden na het broedseizoen moeten plaatsvinden. Overigens lijkt het erop dat de bom met de recente hoge waterstanden weer in zee is verdwenen. Bijna jaarlijks worden hier dit soort explosieve vondsten gedaan. De Waddenzee ligt er mee vol, zo lijkt ‘t.

In het vorige bericht schreven we nog dat ze hier niet aanspoelden, ondanks de vele meldingen vanaf andere plekken langs de Nederlandse kust, maar ondertussen hebben we er ook eentje gevonden: de Zeepaddenstoel. Op 8 juni lag deze imposante (zo groot als een autoband!), blauw schijnende reuzenkwal, op het Weststrand. De volgende dag had de stroming van de Lauwers het alweer honderden meters in zuidelijke richting verplaatst en was het veranderd in een ingezakte oranje pudding.

Uw vogelwachters Martijn Bunskoek en Tim van Nus