Op 15 mei hebben wij samen met het personeel van het surveillanceschip Ms. Harder (van het Min. van EZ) ons jaarlijkse uitstapje naar het Simonszand gemaakt. Dit is de zandplaat die tussen Schiermonnikoog en Rottumerplaat ligt. Tijdens de inspectie bleek dat ook het Simonszand afgelopen winter flink te verduren heeft gekregen. Stormvloeden hebben de plaat bijna volledig afgevlakt en enige vegetatie troffen we er niet meer aan. Desondanks blijft Simonszand van belang voor rustende zeehonden en vogels. Om deze dieren hun rust te gunnen hebben we er, met het recreatieseizoen voor de deur, waarschuwingsborden geplaatst. De westelijke helft van het eiland is nu voor het publiek gesloten. Op de oostelijke helft is er ruimte voor recreatie.

Het Simonszand behoort dus voor de helft tot de tijdelijk gesloten Natuurbeschermingswetgebieden rond Rottum. Hieronder vallen ook de wateren en gronden tussen Rottumerplaat en Rottumeroog (het Schild), het gebied tussen Rottumeroog en het Sparregat en een groot deel van het wad ten zuiden van Rottum. Deze gebieden blijven tussen 15 mei en 1 september afgesloten voor het publiek, zodat ook daar de zeehonden en vogels kunnen rusten of foerageren.

Overtreding
Het toezicht op het Simonszand wordt door Staatsbosbeheer verzorgd en het eilandje valt, zeker met de nieuwe borden, vanuit de toren op Rottumerplaat goed te overzien voor ons. De eerste bezoekers hielden zich goed aan de regels van het tijdelijk gesloten gebied. Helaas gold dit niet voor de visserskotter die op 21 mei jl. al vissend vanuit de Noordzee dwars door het Schild voer tot ver onder Rottum. Daar draaide het schip en voer het weer terug in noordelijke richting, pal langs een paar honderd rustende zeehonden en zo’n 1.500 eidereenden aan de oostpunt van Rottumerplaat. Met deze actie doorkruiste het niet alleen het tijdelijk gesloten gebied, maar ook het permanent gesloten gebied van Rottum. Tegen de schipper zal aangifte worden gedaan. Wat zou er gebeuren wanneer Rottum niet door vogelwachters zou worden bemand?

Plastic strand
Vanaf Texel bereikte ons de melding van een opvallend grote hoeveelheid aangespoeld klein plastic afval. Hierop hebben wij de stranden van Rottumerplaat en het Simonszand grondig bekeken en dit type afval bleek helaas ook hier te zijn aangespoeld. We moesten er wel voor op de knieën, want naast het gebruikelijke afval op de vloedlijn ging het inderdaad om bijzonder klein en half vergaand materiaal. Naast paraffine, plastic speelgoed en veel ballonnen met draad, lag er een opvallend grote hoeveelheid kleine plasticdeeltjes, veelal in de vorm van scherven, maar ook in de vorm van kleine ‘pellets’ of korrels. Zulke kleine stukjes zijn niet op te ruimen en het is jammer te zien dat het plastic nu onderdeel gaat uitmaken van het zandstrand van Rottum.

De aangroei van eendenmossels op veel van het afval duidt er op dat dit plastic langere tijd in zee heeft gedreven en van verdere oorden komt. Waarom het nu massaal aanspoelt weten wij niet precies, maar mogelijk heeft dit te maken met een afwijkende zeestroming. Tussen het afval vonden we overigens nog een enorme vrijwel complete Noordzeekrab. Die vind je hier normaal gesproken zelden en dan meestal niet meer dan een enkele schaar. Wellicht is deze situatie gerelateerd aan de opvallend grote kwallen die elders in het land op de stranden werden gevonden (die hier overigens niet aanspoelden)?

Broedvogels
De afgelopen twee weken hebben we veel eidereenden met jongen het eiland af zien waggelen. Momenteel zwemmen verspreid rond het eiland ruim 200 pullen! Wanneer de eidermoeders met hun kroost het eiland af lopen, zijn het nog kleine groepjes van 3 tot 6 pullen. Naarmate de tijd vordert voegen deze families zich samen en ontstaan rond het eiland de zogenaamde eidercrèches. Wij zien nu regelmatig grote groepen pullen, tot maarliefst 90 stuks, met een flink aantal begeleidende vrouwtjes. Eidermoeders zijn redelijk in staat om predatoren als meeuwen weg te houden van hun kroost. Maar bij het verschijnen van een ander potentieel gevaar (bijvoorbeeld passerende vogelwachters) kan de verdediging van de pullen verzwakken. Daardoor zorgen wij ervoor dat wanneer in het veld een groep eiders met pullen ons pad kruist, wij direct halt houden, terugkeren, of er met een grote boog omheen lopen. De eiders krijgen dan de kans om veiligheid te zoeken en tegelijk de meeuwen op afstand te houden.

Bijzonder was te horen dat de waterrallen rond de woning jongen hebben. Tot voor kort kregen we niet de indruk dat er zich daar meer dan één vogel onder de struiken bevond, maar zo’n twee weken geleden hoorden we de vocale activiteiten toenemen en plotseling ook gepiep van tenminste drie kuikentjes. Ook van de bergeenden hebben we de eerste jongen gezien.

Op 22 mei werd een nest van een strandplevier gevonden met daarin drie eieren. Deze soort broedt de laatste jaren nog maar zelden op Rottumerplaat, dus dat maakt deze vondst extra speciaal.

Helaas hebben we maar weinig positief nieuws over de sterns. Er worden nog dagelijks sterns waargenomen rond het eiland, maar het zijn zeker geen grote aantallen. Inmiddels broeden rond de puindammen slechts drie paartjes Noordse sterns. Eerder vonden we daar een op een schuin betonblok gelegd, koud en verlaten ei van dezelfde soort. Op deze plek zit nu ook een zilvermeeuw drie eieren te bebroeden. Van de dwergsterns ontbreekt al geruime tijd elk spoor…

Ons is ter ore gekomen dat er op Het Rif, ten noorden van de Engelsmanplaat, een grote vestiging van sterns heeft plaatsgevonden. Waarschijnlijk zijn dit vogels die uit de Eemshaven waren vertrokken, nadat daar een groot zeil over de koloniegrond werd gelegd vanwege de vermeende overlast die deze vogels veroorzaakten. Wellicht dat ook het forse aantal sterns dat begin mei nog interesse toonde in ons eiland, voorheen daar nestelde.
Op Het Rif is de eerste ronde legsels tijdens hoogwater weggespoeld. Te verwachten valt dat dit ook het lot gaat zijn van de latere legsels daar. Een oplossing voor de situatie in de Eemshaven zou een mooi keerpunt kunnen zijn voor de sterns, bijvoorbeeld in de vorm van kunstmatige nestgelegenheid op een locatie waar de vogels geen directe overlast veroorzaken.

Van kraanvogel tot kanarie
Dat de voorjaarstrek nog niet voorbij is, blijkt uit de diverse recente waarnemingen van bijzondere soorten op, boven en rond het eiland. Een opvallende soort was de zwarte ooievaar. Waarschijnlijk betrof het hier dezelfde vogel die eerder op de dag overvliegend over Texel en Vlieland werd waargenomen. Een uur of 3 later kwam deze vogel over ons eiland vliegen. Een andere bijzondere waarneming was die van een kraanvogel die tijdens veldwerk zomaar naast ons landde. Na daar 10 minuten hardhandig door de meeuwen te zijn belaagd verdween de vogel weer van het eiland. Veel minder opvallend, maar net zo speciaal, was de kleine vliegenvanger die hier een dag lang rond het huis pleisterde.

Maar op 23 mei troffen we tijdens een regenbui onder het witte bankje bij de voordeur juist een zeer opvallend vogeltje aan: een geelwitte kanarie. Het beestje was behoorlijk uitgeput en het kostte ons daarom niet veel moeite het te vangen. De vogel bleek te zijn geringd en aan de hand van het ringnummer maakten we op dat het dier van een kweker afkomstig was. Het lukte de eigenaar te achterhalen. Die blijkt helemaal in Oostwold (Gemeente Leek) te wonen, ongeveer 40 kilometer zuidelijk van Rottumerplaat. Op 21 mei ontsnapte de vogel daar. De eigenaar ziet de vogel heel graag terugkomen. Ondertussen verblijft het beestje in quarantaine in een geïmproviseerde kooi in de woning. A.s. vrijdag doet de Ms. Harder Rottumerplaat weer aan en kan de vogel naar huis. Tot die tijd moet Pietje het hier nog even uitzingen.

Vogelwachters Jasper Zoeter en Tim van Nus