We worden ’s ochtends niet meer gewekt door de opgewonden herrie van scholeksters en het geklieuw, gemauw, ge-“ga-ga-ga” en wat niet al voor geluiden uit het brede scala van klanken waarover zilvermeeuwen beschikken. Hier thuis klinkt weer het getsjilp van huismussen, een vogelsoort die op Rottumerplaat ontbrak. Ons verblijf op  ‘Plaat lijkt wel een droom nu we na vier maanden weer aan de wal zijn. Als ik met mijn blote voeten mijn pantoffels aanschiet, voel ik daar gelukkig nog veel zand in als bewijs dat het geen droom was. Stuivend zand is misschien wel het meest indrukwekkende natuurverschijnsel dat we op Rottumerplaat hebben meegemaakt. Duinen die gevormd werden bij oostenwind en weer werden afgebroken als de wind draaide. Nesten die helemaal verdwenen onder dat stuivende zand.

Veranderend eiland
In het nabije verleden werd dat proces van stuivend zand nog zoveel mogelijk aan banden gelegd, en ontstond er met hulp van stuifschermen

en aangeplante helm een grote stuifdijk, en in de luwte daarvan een prachtig begroeide kwelder. Nu de natuur weer vrij spel krijgt zal dat veranderen. Met GOBI-matten is destijds de voet van die stuifdijk zoveel mogelijk vastgelegd. Eerst dachten we dat die naam iets met de Gobi-woestijn te maken had, maar GOBI blijkt de afkorting voor Gelders-Overijsselse Beton Industrie te zijn.

Op een soort canvasmat zijn betonblokjes vastgelijmd, en die matten zijn mooi strak neergelegd om het opgestoven zand vast te houden. Bij storm en hoge waterstanden worden deze GOBI-matten nu aan de noordzijde van het eiland beetje bij beetje opgerold. Als er een steen door de golfslag is losgeslagen, maakt een scholekster dankbaar gebruik van dat holletje om er zijn nest te maken. Ter bescherming van het eiland zijn ook een aantal puindammen als golfbrekers aangelegd. Veel puin van sloopactiviteiten in Zoutkamp werd naar Rottumerplaat gebracht om deze dammen te maken. Ook dat puin wordt uit elkaar geslagen en tussen de puinresten vinden

we nestelende vogels: noordse sterns, bontbekplevieren en scholeksters. Zij benutten zonder enig vooroordeel elke kans om ergens veilig te kunnen nestelen.
Het is te kostbaar om al deze kunstmatige constructies te verwijderen, en het heeft ook iets moois om te zien hoe langzaamaan de natuurkrachten deze kunstwerken afbreken. Een moedig besluit van de Beheer en Adviescommissie Kustverdediging Rottumeroog en Rottumerplaat (BAKR) om dit proces zijn gang te laten gaan.
Hoe dynamisch dit gebied is, blijkt goed als we de kaart uit 1961, die in het gebouw op Rottumerplaat hangt met de huidige situatie vergelijken. Op de kaart uit 1961 staan ook nog alle toenmalige plannen tot bedijking van de Friese en Groninger kust ingetekend. Toen was Rottumerplaat nog een langgerekt eiland, maar nu is de hele westpunt verplaatst. Dat zand is echter niet verdwenen, maar heeft het eiland naar het noorden en zuiden toe doen groeien.

De herfsttrek zet door
De laatste week van juli groeiden de aantallen steltlopers die terugkwamen uit het hoge noorden in rap tempo. De herfsttrek zette echt door. Bij opkomend water was het leuk om te zien hoe rosse grutto’s werden samengedreven op het wad ten oosten van de toren. De meesten staken daar meteen de kop in de veren en gingen slapen, staand op één of twee poten. Het water bleek echter nog verder op te komen en dreef ze hogerop. Met kennelijke tegenzin schoven ze op. Enkele hielden hun ene ingetrokken poot gewoon ingetrokken en vlogen met een gestrekte poot een stukje op, streken op die ene poot weer neer en staken onmiddellijk de kop weer in de veren. Totdat het water nog weer hoger kwam en ze uiteindelijk echt weg moesten en hogerop langs de Binnenzee gingen overtijen. Ze moesten kennelijk na een zomer op de toendra echt weer wennen aan het getij. Op het wad vonden we bij laag water ook enkele planten groot zeegras,

geliefd voedsel voor rotganzen als ze eind september weer terugkomen.

Lepelaars
Bij een laatste controle van de lepelaar-kolonie op 1 augustus bleek dat er toch een nieuw groepje nesten was bijgekomen en zagen we nog zes al vrij grote kuikens die nog niet konden vliegen. Het totaal aantal nesten van de lepelaar op Rottumerplaat kwam daarmee voor dit jaar op 41. De meeste jonge lepelaars vlogen al onafhankelijk van hun ouders rond. Een geringde lepelaar die dit seizoen op ‘Plaat had gebroed werd op 1 augustus al weer in het Lauwersmeer gezien.

Dagvlinders

Gedurende onze laatste week stond de lamsoor op de kwelder, en de akkerdistels in het duin prachtig in bloei en zagen we net als bij onze buren op Rottumeroog volop Heidevlinders. Andere dagvlindersoorten waren Atalanta, Dagpauwoog, Distelvlinder, Groot Koolwitje, Geaderd Witje, Klein Koolwitje, Kleine Vos, Hooibeestje, Bruin Zandoogje, Icarusblauwtje, Zwartsprietdikkopje, St. Jansvlinder en een prachtige libel: de Blauwe Glazenmaker.

Vogels
Eén ding is zeker: Rottumerplaat is een eiland om van te gaan houden. Vanuit de toren overzie je zowel de Noordzee als de Waddenzee steeds veranderen in het trage maar onverzettelijke ritme van het getij. In de bossages rondom het huis wemelt het in de trektijd van de zangvogels. Vanuit de huiskamer hebben we een waterral, jagende blauwe kiekendieven, een appelvink en zelfs een kerkuil gezien. Onze lijst is met 138 verschillende soorten vogels bijna net zo lang als die van onze buren op Rottumeroog. We zullen het missen. Toen het ms. Harder ons op 2 augustus weer naar de Eemshaven bracht, konden we voor het eerst van dichtbij de zeehonden goed zien. Indrukwekkend hoeveel er tegenwoordig zijn.

En nu zijn we weer aan de wal.

Bart en Doortje Ebbinge-Dallmeijer