De klus is geklaard, het zit er weer op! Begin augustus hebben we Rottumeroog verlaten en kijken we terug op een zeer geslaagd vogelwachtersseizoen. Wat ons nu rest, is het organiseren en rapporteren van de enorme hoeveelheid gegevens die we hebben verzameld. Het betreft hier het resultaat van onze dagelijkse werkzaamheden, zoals toezicht en inventarisaties van flora en fauna.

Vogelsoorten
Ondanks de lang aanhoudende koude heeft in 2013 een groot deel van de broedvogels een relatief succesvol broedseizoen doorgemaakt. Mede door de late start van diverse broedvogels vonden wij onze verblijfsduur op Rottumeroog dit seizoen te kort. Op het moment van ons vertrek zaten er nog verschillende vogels op nesten met jongen en in enkele gevallen zelfs nog op eieren! Vooruitlopend op de officiële rapportage (en onder voorbehoud!) kunnen we melden dat we tijdens ons verblijf in totaal 140 vogelsoorten registreerden. Hieronder bevonden zich waarschijnlijk geen nieuwe soorten voor Rottumeroog, maar wel enkele (persoonlijke) hoogtepunten, zoals grote pieper, kraanvogel, kruisbek, roodmus, reuzenstern, zeearend, grote zaagbek  en witbuikrotgans. Tenminste 30 vogelsoorten kwamen er tot broeden, waaronder maar liefst 9 soorten van de rode lijst!

Dagvlinders
Dezelfde langdurige koude resulteerde er ook in dat het insectenleven laat op gang kwam. Pas tijdens de laatste twee weken van ons verblijf registreerden we noemenswaardige aantallen vlinders. We troffen drie soorten aan van de rode lijst. Op 1 augustus troffen we een nieuwe soort aan voor Rottumeroog: de keizersmantel (rode lijst status ‘verdwenen uit Nederland’). Ook de duinparelmoervlinder werd met enkele exemplaren voor het eerst sinds 2000 weer gezien en van de heivlinder leek er, ondanks een wat moeizame start, eind juli toch een behoorlijk aantal op Rottumeroog rond te vliegen.

Vegetatie
Ook de ontwikkeling van de vegetatie kwam deze lente traag op gang. We registreerden in ieder geval één nieuwe soort: de wolfspoot. Wel bijzonder als je weet dat met het steeds dynamischer wordende milieu, er steeds minder soorten te verwachten zijn, maar vaak wel juist heel bijzondere soorten! Overigens moet hierbij vermeld worden dat we vanwege de aanwezigheid van late broedvogels dit jaar, we tot aan ons vertrek grote gebiedsdelen niet hebben kunnen betreden. Hierdoor hebben wij dit jaar helaas geen complete inventarisatie van hogere vaatplanten kunnen verrichten.

Overtredingen
Een duidelijk voordeel van de late zomer was dat het gedurende de eerste helft van ons verblijf relatief rustig bleef wat betreft menselijke verstoring. Toch lijkt het aantal overtredingen ten opzichte van ons vorige verblijf niet te zijn afgenomen. Het aantal sportvliegtuigen en helikopters dat boven het gebied onder de toegestane hoogte vliegt, blijft helaas groot. We registreerden 71 toestellen die deze overtreding begingen. Hiervan veroorzaakten er 13 zichtbare verstoring onder de vogels. Tegen vijf van deze brokkenpiloten deden we aangifte. Hiernaast vonden er diverse andere overtredingen plaats, onder meer door twee zeekanovaarders die opzettelijk aan de oostpunt (middenin het zeehondenrustgebied!) aanlandden, en door een garnalenvisser die tot diep in het voor visserij gesloten gebied in het Schild actief was. Het blijft een dagtaak de rust in het meest natuurlijke stukje natuur van ons land te waarborgen. We zijn daarom nog steeds overtuigd dat de aanwezigheid van vogelwachters een onmisbare bijdrage levert aan de kwaliteit van de natuur op Rottumeroog en van het Nederlands Waddengebied.

Naast de grote hoeveelheid gegevens die we dit seizoen verzameld hebben, zijn er door ons (en enkele andere bezoekers) de afgelopen vier maanden vele foto’s gemaakt. Hieronder vindt u, speciaal om onze bijdrage aan dit weblog voor dit seizoen af te sluiten, een selectie van foto’s, welke we van commentaar hebben voorzien.

Wellicht tot weer een volgend vogelwachtersseizoen!

Tim van Nus & Henk Mellema

Teksten bij de foto’s:
1. Restanten van een voormalige zeewering aan de noordwestzijde van Rottumeroog. Deze betonsteenmatten lagen ooit bovenop een hoge stuifdijk, welke enkele jaren geleden door de golven werd ondermijnd. In 2002 werd besloten het kustbeheer op Rottum stop te zetten en de ontwikkelingen van het eiland over te laten aan de natuur.

2. Ten noordwesten van Rottumeroog ligt sinds kort tijdens laag water een forse zandplaat droog. Op 2 juli grepen wij onze kans en hebben we deze plaat betreden. Op deze locatie bestond al lange tijd een relatieve ondiepte, immers, daar lag ooit het ‘oude’ Rottumeroog. Afslag en aangroei zijn op Rottum van alle tijden.

3. De bemanning van ‘ms Harder’, het schip van het Ministerie van EZ, is verantwoordelijk voor het toezicht in de oostelijke Waddenzee. Zij verzorgen ook ons vervoer van en naar het eiland. Ook zij moeten alle ondieptes goed kennen, maar gelukkig beschikken ze over ruime ervaring in het veilig varen rond de eilanden.

4. Op plekken waar de invloed van de zee gering is, doet de vegetatie pogingen zich te vestigen. Zoals deze zeeraket op het oostelijke Noordzeestrand. Lang zal het daar niet groeien, omdat de hoogste waterstanden ook dit strand weer zullen overspoelen. Echter, aan de zuid- en oostzijde van het eiland vindt wel degelijk uitbreiding van de vegetatie plaats en het eiland lijkt dan ook langzaam die richtingen op te schuiven.

5. De eerste eieren van het seizoen waren die van de grauwe gans. Al op 8 april controleerden we de eerste vier nesten, waarschijnlijk allen met volledige legsels. Op de foto controleert Henk het enige ‘gepredeerde’ nest. Waarschijnlijk waren zwarte kraaien de ‘boosdoeners’. Alle andere nesten waren wel succesvol en waarschijnlijk voor het eerst in de geschiedenis van Rottumeroog verbleven er grauwe ganzenfamilies een zomer lang op het eiland.

6. Jan van genten ‘flyby’. Met enige regelmaat vliegen er enkele ver boven de Noordzee, maar nooit eerder zagen we ze zo dichtbij.

7. Kwallen, zoals deze blauwe haarkwal, waren dit jaar veel talrijker dan tijdens ons eerdere verblijf. Op sommige momenten lag het hele Noordzeestrand er mee vol. Mooi zolang het duurt, want al snel drogen ze op tot harde pannenkoeken.

8. Extreem hoge waterstanden kwamen deze zomer op Rottumeroog niet voor. Wel kwam het water enkele malen redelijk hoog. Ook op 29 juni lukte het de zee net niet de oude “washover” te bereiken. De schade voor broedvogels viel mee, want er spoelden nauwelijks nesten weg. Een probleem lijkt tegenwoordig het stuivend zand te zijn. Hierdoor verloor dit jaar ook een aantal vogels hun legsel.

9. Jonge lepelaar. Gezien de kleurringen is deze vogel elders geboren. De geulen onder Rottumeroog en het Zuiderduin hebben een grote aantrekkingskracht op deze vogels en ze komen blijkbaar van ver om er hun voedsel te vinden. Onze lepelaars hadden een redelijk succesvol seizoen. Van de lepelaarsterfte, zoals die vanaf Schiermonnikoog gemeld werd, merkten we in eerste instantie niets. Op 30 juli troffen we op het Zuiderduin een dode volwassen lepelaar aan. Deze werd door ons meegenomen, ingevroren en daarna via de ms Harder per koerier naar de Universiteit van Utrecht getransporteerd. Wat de doodsoorzaak is weten we nog niet. (foto: Jan van Dijk)

10. Fraai duizendguldenkruid leek deze zomer talrijk en bloeide uitbundig. Ook op het Zuiderduin werd deze soort dit jaar voor het eerst (en dan ook massaal!) vastgesteld.

11. Grote Sabelsprinkhaan. In juli registreerden we veel meer activiteit van sprinkhanen dan we tijdens ons eerste vogelwachtersseizoen opmerkten. Toeval of niet, maar juist in dit jaar ontbrak van de sprinkhaanzanger, een wat onbeduidend en schuw bruin vogeltje waarvan vrijwel jaarlijks een enkel mannetje Rottumeroog van ‘sprinkhaangeluid’ voorziet, ieder spoor.

12. De eerste keizersmantel voor Rottumeroog, waarschijnlijk een afgedwaald exemplaar.

13. De eerste geregistreerde wolfspoot van Rottumeroog, aangetroffen in het kurkdroge Zuidwesterduin. Een soort van drassige plaatsen zoals in vochtige bossen, moerassen en langs sloten. Een plant die je dus niet snel op een eiland als Rottumeroog verwacht.

14. Jan van Dijk en Tim tellen in de late uurtjes slaaptrek van spreeuwen. Iets meer dan 1000 van deze vogels kwamen in juli enkele weken lang elke avond vanuit west (vanaf Rottumerplaat en waarschijnlijk ook vanaf Schiermonnikoog) naar Rottumeroog gevlogen, om er met z’n allen in enkele vlierstruiken te overnachten. ’s Ochtends vroeg vlogen ze dan dezelfde route terug. (foto: Reinier Smabers).

15. Zonsondergang vanaf Rottumeroog, met lijnvluchten van vogels en vliegtuigen… ‘Bijna helemaal natuurlijk’. (foto: Reinier Smabers)