Op Rottumeroog lijkt de voorjaarstrek nu zo goed als voorbij te zijn. Het wad en de hoogwatervluchtplaatsen rond het eiland zijn leeg geworden en op de kwelders scharrelt nog maar een handjevol rotganzen. Inmiddels zullen zowat alle trekvogels naar hun noordelijke broedgebieden zijn teruggekeerd. Toch zagen we hier de afgelopen weken nog steeds grote groepen overtrekkende ganzen. Grote canadese ganzen, meer dan 1.140! Een beeld dat wij niet zo duidelijk van ons eerdere jaar hier herinneren en waarover we bijna niets in rapporten van andere vogelwachters kunnen lezen.

Ruitrek

Grote canadese ganzen broeden relatief vroeg in het voorjaar. Gezien de timing van deze vogels vermoedden we dat het hier geen voorjaarstrek betrof, maar ruitrek. Bij de meeste canadese ganzen vindt de rui plaats tussen half juni en half juli. In de ruitijd vervangen ze, net als andere ganzen-, eenden- en zwanensoorten, alle vleugelpennen tegelijk. De vogels kunnen dan 4 – 5 weken niet vliegen. De vogels die geen jongen grootbrengen (door het mislukken van hun broedsel, doordat zij nog niet volwassen zijn of nog geen plek hebben kunnen vinden om te broeden) trekken hiervoor naar zogenaamde ruigebieden. Net als grauwe ganzen trekken canadese ganzen overdag naar hun ruigebieden. Het is voor deze vogels van belang dat ze een ruigebied vinden dat niet alleen veilig is, maar waar ook al die tijd voldoende voedsel te vinden is.

Waarnemingen

Het waarnemen van groepen canadese ganzen in Nederland is een betrekkelijk nieuw fenomeen. De reden hiervoor zal zijn dat er pas sinds een jaar of twintig hiervoor voldoende aantallen in Nederland broeden. Vooral in het midden van het land, vanuit Brabant over de Flevopolders richting Groningen en Friesland, lijkt er een trekbaan van canadese ganzen op ruitrek te bestaan. Verondersteld wordt dat de meeste van deze vogels naar noordelijker en oostelijker gelegen ruigebieden vliegen, zoals in Friesland en Groningen, waar enkele van deze plekken bekend zijn. Vermoedelijk hebben veel van deze dieren sinds kort een nieuw ruigebied gevonden, verder ten oosten of noordoosten van ons. Nooit eerder werden er ’s zomers zoveel canadese ganzen boven Rottumeroog gezien en geteld. Reden voor ons om eens de zomerwaarnemingen en aantallen van deze soort op en boven ons eiland op een rijtje te zetten.

Ook onze buren meldden dat er dit jaar enkele grote groepen grote canadese ganzen op hun ruitrek Rottumerplaat passeerden. In totaal telden Bart en Doortje daar tussen 7 en 12 juni 405 exemplaren, waarvan het merendeel richting oost/noordoost vloog. Van deze vogels zal er op 11 juni waarschijnlijk een deel ook door ons geteld zijn, waardoor we schatten dat er tussen 28 mei en 13 juni ongeveer 1500 grote canadese ganzen Rottum passeerden.Op 28 mei registreerde Klaas van Dijk bij de Eemshaven en bij Uithuizermeeden enkele in noordoostelijke richting overvliegende groepen. Dezelfde groep van 28 vogels die Klaas ten westen van de Eemshaven telde merkten wij hier waarschijnlijk ook op (waarneming.nl). Wij vonden verder weinig recente meldingen van grote groepen overtrekkende canadese ganzen boven het nabije vasteland (het noorden van Groningen en Friesland) die onze aantallen konden verklaren. De reden hiervoor zal zijn dat, nu de voorjaarstrek is afgelopen, de meeste van de vogeltrektellers hun zomerstop zullen hebben ingelast. Daarnaast kan het zijn dat de ‘gewone vogelaar’ de overvliegende groepen niet als vogeltrek interpreteert. De ganzen blijven namelijk relatief laag vliegen (bij ons maar op zo’n 50 meter of minder) en met een trage vleugelslag wekken ze de indruk dat ze gaan landen en dat het dus om lokale vogels zou gaan. Wat misschien ook meespeelt, is dat sommige ‘vogelaars’ nog niet het nut van het tellen van een exoot inzien.Juist op Rottum zijn deze trekkende groepen heel goed op te merken. Door hun lage en trage vlucht zitten ze al snel in het blikveld. We zien ze ook hier met die rustige vleugelslag vliegen (waardoor het soms dus lijkt alsof ze willen landen), zelfs met een straffe zuidwestenwind in de rug. Zou een deel van deze vogels misschien al wat veren missen? In april zagen we enkelingen die zich hadden aangesloten bij andere ganzen (grauwe- en brandganzen). Deze vlogen wel met een normale ‘ganzenvaart’. Vanaf 28 mei telden we twee weken lang grote groepen, tot wel 190 exemplaren. Enkele van deze groepen landden op het eiland om er uit te rusten. Deze zogenaamde trekpleisterende vogels kiezen er de laatste jaren in toenemend aantal voor om dat op de oostpunt van Rottumeroog te doen. Op Plaat werd op 11 juni door 140 exemplaren op de oostpunt gepleisterd en even later op het water in het Schild. Bij één exemplaar zagen onze collega’s bij het landen dat de slagpennen al behoorlijk los zaten.

Canadeze ganzen met op de achtergrond de windmolens Eemshaven. Foto Mark Zekhuis

Waar al deze ganzen precies heen vlogen is ons op het moment van schrijven niet bekend. Deze ruitrek werd overigens ook opgemerkt op de Duitse Waddeneilanden Norderney, Wangerooge en op Mellum (allemaal ten oosten van ons), wat suggereert dat de ruiplek nog verder oostelijk daarvan ligt (www.ornitho.de). Recentelijk werd er ten noorden van het Duitse Emden een van een halsband voorziene canadese gans afgelezen. Deze was eerder door Berend Voslamber in Den Bosch aangebracht. Mogelijk komen de vogels die hier overvlogen van ver.

Tim en Henk.Met dank aan Kees Koffijberg (SOVON) voor zijn bijdrage aan de totstandkoming van dit stuk.Tanger, D. & Voslamber, B. 2011. Ruitrek van Canadese Ganzen over Nederland in relatie tot de veiligheid rond vliegvelden. De Grauwe Gors 2011–3: 135-137.Voslamber, B. 2011. Canadese Ganzen in Groningen: herkomst ruiende vogels. De Grauwe Gors 2011–3: 128-134.