Werelderfgoed Waddenzee staat in de top 10 van gebieden waar duisternis en stilte aanwezig zijn. Kwaliteiten waarvan je verwacht dat die op Rottumeroog overheersen. Rottumeroog is een onbewoond eiland. Dit doet de meeste mensen in eerste instantie denken aan strand, palmbomen, verdere Robin Crusoe-achtige taferelen en de hele dag een mooie horizon om naar te staren. Zoals elk eiland kent Rottumeroog een roerige geschiedenis, maar haar aanzicht vanaf het vasteland lijkt ondanks de landschappelijke veranderingen de laatste decennia bijna stil te hebben gestaan. Echter vanaf Rottumeroog hebben de  horizonbeleving en onze zeezichten behoorlijk aan romantiek moeten inboeten. Deze blog gaat over de grootste blikvangers van de moderne tijd.

Ongeveer 5 km ten noordoosten van Rottumeroog ligt het Duitse Waddeneiland Borkum.

Dit eiland kent een geschiedenis vergelijkbaar met die van andere Waddeneilanden: piraterij, walvisvaart en ’s zomers veel Duitsers op ‘t strand. Borkum is al lange tijd een populaire toeristenattractie en dit is vanaf Rottum goed te zien. Na de Tweede Wereldoorlog zijn er op Borkum veel nieuwe en grotere hotels gebouwd en ooit werd het eiland aan de westzijde versterkt met een zware zeewering. Borkum heeft veel natuur aan de oostkant, maar op ons geeft het eiland vooral een versteende indruk. Op mooie dagen zien we er drukke stranden. Op Rottum spoelen er dan al snel Duitse voetballen, vliegers en andere strandartikelen aan. Kitesurfers en zeekanoërs wagen zich vanaf Borkum soms gevaarlijk ver de Noordzee op. Enkelen van hen begaan een overtreding door Rottum aan te doen, soms met verstoring van zeehonden en vogels tot gevolg.

Borkum heeft ook een vliegveld. Dit zorgt voor veel vliegverkeer van vooral sportvliegtuigen en helikopters. Met regelmaat lappen piloten de regels aan hun laars en vliegen te laag over Rottum. Deze laagvliegers veroorzaken grote verstoring onder de vogels en zeehonden. Een groter contrast tussen het mondaine Borkum en het natuurlijke Rottum, waar zee en wind vrij spel hebben, lijkt niet denkbaar.

De Eemshaven
Rottumeroog ligt in het verlengde van de monding van de Eems. Daar waar rivieren op zee uitmonden ontwikkelde de mens van oudsher havens. Zo ligt ten zuidoosten van Rottumeroog op zo’n 15 km afstand de Eemshaven. Begin jaren zeventig is deze versneld tot ontwikkeling gekomen. Naast bebouwing in de vorm van grote energiecentrales en chemische industrie werden er ook steeds meer en hogere windmolens geplaatst. Er staan er nu 88. Met verlichting lijkt er ook niet spaarzaam te worden omgesprongen. Bij helder weer lijkt het ’s nachts door de gekleurde lampen op een kermis.

Tussen Rottumeroog en Borkum bevindt zich de Eemsmonding. Dagelijks varen daar enorme schepen in en uit. De betonning (bakens met knipperende verlichting om de vaargeul aan te geven) geeft in een heldere nacht het beeld van een landingsbaan.

Regelmatig zien we grote pontons met windmolenonderdelen voorbij gesleept worden richting het Riffgat, in de Noordzee 10 km ten noorden van Rottum. Daar ontwikkelt een Duits energiebedrijf een groot offshore windmolenpark. In 2012 stonden er de eerst staanders voor windmolens en een werkplatform. Dit voorjaar is er een tweede platform bijgeplaatst en zijn er 12 molens op hun sokkel gezet. Uiteindelijk zullen er 30 molens worden geplaatst en deze worden ook van verlichting voorzien.

Ook in het Nederlandse deel van de Noordzee zullen, zij het verder op zee, windmolenparken verrijzen. De discussies over windtubines op land en zee wordt volop gevoerd. Een prijs die we voor duurzame energie moeten betalen? Trekroutes van vogels, licht- en zichthinder voor inwoners, onderwatergeluid etc. Een bijna onontwarde kluwen van belangen en afwegingen. Voor een plek als Rottumeroog wel heel reeël en zichtbaar. Een eiland van rust, ingeklemd tussen concentraties van megaturbines.

U merkt het; een onbewoond eiland heeft in Nederland zo zijn contrasten. Valt er vanaf Rottumeroog dan geen enkel ongerept zeezicht te genieten? Gelukkig nog wel. Ons zicht over de Waddenzee in zuidelijke en westelijke richting is nog grotendeels ongeschonden. Hier strekt zich het oostelijke wad met tienduizend hectares uit, met het 7.250 hectare grote beschermde referentiegebied. Dit afgesloten natuurgebied is het resultaat van afspraken die Denemarken, Duitsland en Nederland in 1991 hebben gemaakt over het instellen van referentiegebieden in de Waddenzee, waarbinnen geen vormen van visserij en andere verstorende activiteiten mogen plaatsvinden. Het grondbeginsel voor deze samenwerking is het zo veel mogelijk streven naar een natuurlijk en duurzaam ecosysteem in de Waddenzee, waarin natuurlijke processen zich ongestoord kunnen voltrekken. Het doel van zo’n referentiegebied is om de natuur in de Waddenzee zich zoveel mogelijk ongestoord te laten ontwikkelen en deze ontwikkeling te kunnen volgen. Nederland heeft met ingang van 2005 haar enige referentiegebied ten zuiden van Rottumerplaat en Rottumeroog voor onbepaalde tijd ingesteld. Dit referentiegebied beslaat ca. 3% van de Waddenzee. Het is onze taak dit gebied tijdens de zomermaanden toezicht te houden en  monitoren.

Het uitzicht kenmerkt zich hier door natuurlijke duinen, kwelders, grote getijverschillen, wadplaten, geulen, zeehonden, duizenden vogels en enkel op gepaste tijden een georganiseerde groep wadlopers.

UNESCO
Vooralsnog blijft de Waddenzee een beschermd natuurgebied van bovennationaal belang. Eind 2009 is de Waddenzee uitgeroepen tot UNESCO Natuurlijk Werelderfgoed. Het gebied blijft echter duidelijk onder druk staan. De vooruitgang lijkt niet te stoppen. Het is de uitdaging van een ieder om daar zorgvuldig mee om te gaan.

We proberen als vogelwachters ons steentje bij te dragen aan een goede bescherming. In een gebied waar de natuur het ritme van de dag dicteert. Zoals de dichte zeemist die we een paar dagen geleden hadden. Wij en alle aanwezige vogels waren plotseling helemaal ‘afgesloten’ van de buitenwereld; geen kitesurfers, geen te laag vliegende vliegtuigen, geen kermisverlichting en ook geen goede televisie-, telefoon- en internetverbinding. Het ultieme eilandgevoel?

Henk en Tim