Foto: Niek Klaassen, Staatsbosbeheer

Iedere vier jaar mogen de Rijnstrangen droogvallen. Dit gebied aan de oostkant van de Gelderse Poort is beroemd om de moerassen die hier liggen in de voormalige beddingen van de Rijn. In de rietvelden broedden vroeger grote aantallen bijzondere moerasvogels zoals roerdomp en grote karekiet. De droogval is nodig voor behoud en herstel van het moeras en zijn bewoners. Dit jaar voeren we tijdens de droogval ook werkzaamheden uit.

Als gevolg van het afsluiten van de Spijkse Overlaat halverwege vorige eeuw en de bouw van gemaal Kandia, verdween de laatste dynamiek in Rijnstrangen. In de jaren zeventig en tachtig ontstond hierdoor een andere vegetatie van vooral mattenbies en riet. Door menselijk ingrijpen had een andere, heel waardevolle natuur zich ontwikkeld!

Om deze natuur te behouden moest men ingrijpen. Anders zou het waardevolle rietmoeras op termijn plaatsmaken voor bos. Jarenlang was het waterpeil in de Oude Rijnstrangen meer afgestemd op de landbouw en ging de natuur in het gebied sterk in kwaliteit achteruit. Zo verdween in 2005 de laatste roerdomp uit het gebied. Gelukkig vond men het tijd voor verandering! Er werden projecten opgezet om de rietvelden terug te brengen.

Balanceren

Rietbeheer betekent balanceren tussen nat en droog. Een passend peilbesluit is daarbij essentieel. In 2016 heeft Waterschap Rijn en IJssel een nieuw peilbesluit vastgesteld waarin de natuur ook een plek heeft. Bij hoogwater op de rivier mag het peil in de Rijnstrangen beperkt meestijgen en één keer in de vier jaar mag het gebied deels droogvallen.

Af en toe periodes van droogte is goed voor rietmoerassen om rietuitbreiding mogelijk te maken. Jaren lang heeft organisch materiaal zich kunnen ophopen onder water. Hierdoor kon het rietmoeras zich niet verjongen. Door de tijdelijke droogval kan het organisch materiaal oxideren en wordt de structuur van deze laag weer doordringbaar voor rietwortels en andere moerasplanten. De bodem van het moeras klinkt in en een deel van de organische bodem vergaat. Dit is de tijd dat riet lange uitlopers vormt waardoor het zich razendsnel kan uitbreiden.

Het trekpontje bij het Berghoofdseveer is door de droogval tijdelijk buiten gebruik. Wandelaars die het Rijnstrangenpad  lopen kunnen via een omleiding hun weg vervolgen.

Werk in uitvoering

Sinds de verbetering van de waterhuishouding werken we tijdens de droogval aan herstel van de moerasvegetaties met waterriet. We beschermen kiemende mattenbies en riet en planten jonge planten aan om de ontwikkeling van de rietvelden en rietkragen een voorsprong te geven. De werkzaamheden worden in samenwerking met Waterschap Rijn en IJssel en provincie Gelderland uitgevoerd.

De droogval is hét moment om met kleine machines en te voet deze werkzaamheden uit te voeren. Tijdens een spontane droogval als gevolg van de langdurige droogte jaren geleden zagen we overal massaal kiemende mattenbies en uitbreidend riet. Dit werd echter allemaal opgegeten door herbivore watervogels zoals meerkoet, knobbelzwaan en ganzen. Op plekken waar in het verleden ook riet en velden met mattenbiezen groeiden gaan we nu bescherming plaatsen om de jonge planten en kiemende mattenbies en riet te beschermen. Deze bescherming bestaat uit een afrastering voorzien van gaas en draad. De verwachting is dat over een paar jaar er weer een veel grotere oppervlakte met deze moerasvegetatie is. De bescherming kan dan weer weggehaald worden.

Dit jaar wordt er gewerkt in de Jezuïtenwaai, Pannerdense Waard en Revensweert. Waar wanneer gewerkt kan worden is mede afhankelijk van hoe droog het gebied is. Belangrijk is dat het water helemaal weg is getrokken en de bodem begint te scheuren. Deze scheuren dienen als natuurlijke afwateringsgootjes bij bijvoorbeeld neerslag. Verwachting is dat eind september de werkzaamheden zijn afgerond. De oude rivierlopen blijven dan nog wel een tijdje droogliggen.

Kom kijken!

Je kan zelf op eigen gelegenheid de droogval bekijken! De beelden die de drooggevallen rivierlopen opleveren zijn spectaculair. Op veel slibplaten ontkiemen vele soorten planten waaronder riet, slijkgroen, watergentiaan, moerasdroogbloem en mattenbies.

Vanaf de brug en bij het trekpontje bij het Berghoofdseveer tussen Pannerden en Zevenaar heb je een mooi uitzicht over de drooggevallen strangen. De werkzaamheden zijn goed te zien vanaf de Leuvensedijk bij de Jezuïtenwaai. De moddervlaktes en opdrogende poeltjes trekken vaak bijzondere vogels aan, dus neem je verrekijker mee!