Zadelsprinkhaan, foto: Twan Teunissen

De afgelopen weken zijn in het Groesbeekse Bos en op Mulderskop op de grens van Gelderland en Limburg werkzaamheden uitgevoerd voor de zeer zeldzame zadelsprinkhaan. Het zijn kleinschalige maatregelen waarvan de resultaten heel precies onderzocht gaan worden. Met de resultaten wordt meer duidelijk wat in de toekomst nodig is voor het behoud van deze bijzondere sprinkhaan.

De zadelsprinkhaan is een grote sprinkhaan die op dit moment alleen nog voorkomt op de Veluwe en op Mulderskop aan de rand van het Groesbeekse Bos. De zadelsprinkhanen van Mulderskop leven ook net in het aller noordelijkste puntje van Limburg. De verspreiding in Nederland is de afgelopen tientallen jaren flink afgenomen en is een ernstig bedreigde diersoort geworden. Om verdere achteruitgang te voorkomen, en liever nog uitbreiding te veroorzaken, heeft provincie Gelderland een onderzoek en herstelmaatregelen gefinancierd. Het onderzoek werd uitgevoerd door Natuurbalans en het werk in het veld werd uitgevoerd door de Bosgroepen.

Wie zadelsprinkhanen wil zien moet in de zomer op zoek gaan. Ondanks dat het een grote sprinkhaan is, zijn ze vaak moeilijk te vinden. Wie nog goede oren heeft kan het geluid van de mannetjes horen. Wegvliegen doen ze niet, want dat kunnen ze niet, dat is ook een reden dat deze sprinkhaan niet makkelijk nieuwe gebieden koloniseert. De zadelsprinkhaan is een typische soort van droge heidegebieden waar ook veel andere kruiden groeien en met open zandige stukjes.

De zadelsprinkhaan is dus op veel plekken verdwenen, maar op Mulderskop leven ze nog en daar zijn wij trots op. De heide wordt hier jaarlijks begraasd door een gescheperde kudde schapen. En onze boswachters en vrijwilligers van IVN Rijk van Nijmegen verwijderen er regelmatig jonge opslag van boompjes. Ook is er in het verleden bos gekapt om plaats te maken voor heide die er tot ver in de vorige eeuw nog aanwezig was. Daar waar het bos verdween keerde de heide terug en inmiddels leven daar ook weer zadelsprinkhanen en andere bijzondere soorten zoals gladde slang en zandhagedis.

Boompjes trekken en kalk strooien

Het beheer is aardig op orde, maar om het gebied te verbeteren is nu iets grootschaliger opslag van jonge boompjes verwijderd om de openheid te behouden. Op hele kleine oppervlakte is de heide diep gemaaid en berkjes en Amerikaanse vogelkersen werden uitgetrokken.

Maar er zijn steeds meer aanwijzingen dat dit niet voldoende is omdat de bodem niet goed meer is. Uit onderzoek blijkt dat de bodem is verzuurd door een te hoge stikstofdepositie. Het gevolg hiervan is dat kruiden verdwijnen, de kwaliteit van het voedsel voor de zadelsprinkhanen slechter wordt en open zandige plekken die de sprinkhaan nodig heeft voor ei-afzet dicht groeien.

In het gebied zijn de werkzaamheden uitgevoerd en op kleine oppervlakte is schelpengruis en steenmeel uitgestrooid op de onderzoekslocaties. Daar wordt onderzocht of dat de nadelige effecten van stikstofdepositie tegen kan gaan. Naar verwachting herstelt de bufferende werking van de bodem waardoor de kruidenrijkdom van de heide zich kan herstellen, net als de voedselkwaliteit voor de zadelsprinkhaan en andere soorten.

Het gebruik van kalk en steenmeel kan mogelijk ook nadelige gevolgen hebben. Dat is ook een reden dat dit op een hele kleine schaal wordt toegepast en onderzoekers de komende vijf jaar gaan volgen wat de effecten zijn op bodemchemie, planten en dieren. En natuurlijk hopen wij te leren hoe we het beheer nog beter kunnen uitvoeren.

Mogelijk dat er in de toekomst meer maatregelen worden genomen en hopelijk neemt de stikstofdepositie af zodat zulke extra werkzaamheden ooit niet meer nodig zijn.

Profiteurs

Andere soorten op Mulderskop profiteren waarschijnlijk ook van de werkzaamheden. Het zijn soorten die gebaat zijn bij een  gezonde structuurrijke heide met een afwisseling van open en gesloten begroeiing. Een paar voorbeelden volgen hieronder:

Rode dopheide is een zeer zeldzame plant die alleen hier en bij Venlo in grote aantallen voorkomt.

Gladde slang is een andere zeer zeldzame soort die hier leeft. In het verleden is onder andere voor deze heidebewoner bos gekapt om het leefgebied te vergroten én te verbinden met heideterreinen bij onze buren.

In het Groesbeekse Bos en op Mulderskop broeden jaarlijks nachtzwaluwen. Het is een vogel die lijkt te profiteren van de mooie zomers van tegenwoordig.

Zandhagedissen zijn vrij algemeen op Mulderskop. Ook dit reptiel profiteert van het werk.

Meer informatie?

• Heb je vragen of ben je op zoek naar meer informatie, klik dan hier voor de Gelderse Poort, de Betuwe of het Rijk van Nijmegen.
• Benieuwd naar alle gebieden van Staatsbosbeheer? Bekijk dan ook eens deze kaart.
• Wil je niks missen uit het Rivierengebied Oost? Volg dan onze sociale media kanalen! X, Facebook & Instagram.