De komende tijd gaan we weer maaien in de Gelderse Poort en het Rijk van Nijmegen. Er wordt onder andere gewerkt op de Duivelsberg, in Park Lingezegen en in de Bruuk. Niet alles wordt gemaaid. Lees in dit blog wat we gaan doen en waarom we dit doen.

Wel of niet maaien

Wanneer moet je wel of niet maaien? En waarom ga je maaien in het broedseizoen? Terechte vragen die wij ons zelf ook moeten stellen. Het moment van maaien en de werkwijze zijn bepalend voor je eindresultaat. Maai je te vroeg, dan hebben veel planten nog geen zaad af kunnen zetten. Daarnaast kan dit schade aanrichten aan nesten van grond broedende vogels. Maai je alles in één keer op het verkeerde moment dan hebben insecten minder nectarbronnen en gaat het ten koste van beschutting voor amfibieën, reptielen en kleine zoogdieren. Laat je het maaisel liggen, dan verrijk je de bodem met voedingsstoffen. Voer je het af, dan haal je de voedingsstoffen uit het systeem en ben je aan het verschralen.

Waarom vroeg maaien?

De meeste graslanden worden voor het eerst in juni of zelfs pas augustus gemaaid. Voor bloemrijke graslanden werkt dat het beste. Maar dit geldt niet voor alle percelen. Op sommige graslanden is één soort dominant of er groeien veel jonge boompjes. Deze percelen worden vaak overheerst door zodevormende grassoorten. Hier wil je ook meer biodiversiteit. Daarvoor is het nodig dat de overheersende soort minder productief wordt en er voldoende kale grond beschikbaar komt voor meer bloemrijke kruiden. Door al vroeg te beginnen met maaien, liefst al in mei, twee of zelfs drie keer per jaar en dit meerdere jaren achter elkaar vol te houden, neemt de beschikbaarheid van voedingselementen versneld af. De aanwezige zodevormende grassen worden dan minder dominant en open plekken in de vegetatie groeien minder snel weer dicht. De vegetatie krijgt een meer open karakter en kruiden krijgen meer ruimte om zich te vestigen en uit te breiden.

Voorafgaand aan het maaien loopt de boswachter ecologie de percelen voor. Soms krijgt hij daarbij ondersteuning van specialisten. Zij bepalen dan samen de juiste strategie. Vlak voordat er gemaaid wordt loopt een boswachter het terrein nogmaals voor op zoek naar onder andere jonge reeën of konijnen. Pas als alles klopt wordt er gemaaid.

‘Waarom Staatsbosbeheer in mei soms wel maait?’ Marcel Horsthuis, adviseur ecologie in Overijssel, legt het uit in dit artikel.

Eigenlijk wordt maar weinig gemaaid

Van de honderden hectares grasland die wij beheren in het Rivierengebied Oost wordt maar een klein deel machinaal gemaaid. In de uiterwaarden houden de grote grazers het gras kort en zorgen zij er samen met de bever voor dat het landschap gevarieerd blijft. Ook terreinen met veel graslanden zoals in Park Lingezegen en op de Duivelsberg worden niet volledig gemaaid. De Boswachter Ecologie bekijkt de graslanden en beoordeelt de kwaliteit. Er worden zogenaamde ‘insectenstroken’ uitgezet die niet worden gemaaid. Bijzondere vegetatie blijft gespaard. Daarnaast wordt er rekening gehouden met de dieren die er leven. Zo blijft er toch nog veel gras staan en wordt er alleen gemaaid om de natuur een handje te helpen en de biodiversiteit te stimuleren.

De Bruuk

De Bruuk is een heel bijzonder gebied. Er komen vegetatietypes voor die in Nederland schaars of verdwenen zijn. Het gebied is beroemd om zijn vochtige blauwgraslanden. Op een relatief klein oppervlak vind je een rijkdom van onder andere orchideeën, kleine valeriaan, heide- en moeraskartelblad, spaanse ruiter, vlo- en sterzegge en klokjesgentiaan. Maaien is nodig om deze planten te behouden. Door het maaisel af te voeren worden de voedingsstoffen uit het systeem gehaald wat helpt om de bodem te verschralen. Daarnaast voorkom je door te maaien dat de graslanden op termijn veranderen in bos. De jonge zaailingen van bomen worden door de maaimachine afgemaaid.

Voor het maaien in de Bruuk wordt gebruik gemaakt van een zogenaamde Wetlandtrack. Deze machine heeft rupsbanden van wel 1,35 meter breed die voorkomen dat de kwetsbare bodem onnodig beschadigt. De rupsbanden verdelen het gewicht waardoor de druk per vierkante centimeter maar een fractie is van een traditionele maaicombinatie. De wijze waarop gemaaid wordt is daarnaast anders dan anders. Traditioneel wordt veelal gemaaid met maaiers voorzien van ronddraaiende messen. De Wetlandtrack maait met een verfijnde maaier, die als een tondeuse het grasland maait.

In opdracht van de Provincie wordt in de Bruuk sinds enkele jaren een extra maaironde gehouden. Dit wordt gedaan om de schadelijke effecten van een teveel aan stikstofdepositie tegen te gaan. Dit teveel aan stikstof zorgt onder andere voor sterke grasgroei waar bijzondere planten die typisch voor de Bruuk zijn erg veel last van hebben. Door extra te maaien en de verbeterde waterhuishouding zal de Bruuk er uiteindelijk op vooruit gaan. Niet alle percelen worden extra gemaaid. Momenteel gaat het om minder dan 10 van de meer dan 70 hectare grasland. Dit jaar zal de extra maaironde eind mei / begin juni plaatsvinden in de Bruuk.

Maaien op de Duivelsberg, Weurt en Park Lingezegen

Wie binnenkort goed oplet tijdens een wandeling op de Duivelsberg, in Park Lingezegen of de Weurtse Uiterwaarden kan markeringen zien staan in de graslanden. Hiermee markeren wij de stroken vegetatie die de maaimachine overslaat. Insecten  profiteren van de bloemen en planten die blijven staan. Een volgende maaironde worden deze stroken wel gemaaid en blijft een ander deel staan. Na het maaien wordt het gras opgeschud met behulp van een ‘hooischudder’. Door het gras te schudden kan het beter drogen waarna het bij elkaar wordt geharkt om tot balen te persen of op te rapen en af te voeren met een zogenaamde opraapwagen.

Naast ruigtestroken in de gaslanden wordt ook bij het maaien van de bermen rekening gehouden met flora en fauna. Vaak wordt er maar één kant van de berm gemaaid. Welke berm er wel of niet wordt gemaaid verschilt per locatie. Het komt wel eens voor dat het beter is om toch beide kanten te maaien en het maaisel af te voeren. Dan staat er bijvoorbeeld veel gras wat over het pad gaat hangen of er staan ongewenste planten die je af wilt maaien voordat ze zaad gaan verspreiden. Het is en blijft elk jaar weer maatwerk!

Op de Duivelsberg liggen een aantal mooie wandelroutes langs de akkers en graslanden. Zin in een uitdagende wandeling? Klik dan op onderstaande link voor meer inormatie!

Meer informatie?

Heb je vragen of ben je op zoek naar meer informatie, klik dan hier voor de Gelderse Poort of hier voor het Rijk van Nijmegen.

Benieuwd naar alle gebieden van Staatsbosbeheer? Bekijk dan ook eens deze kaart.

Wil je niks missen uit het Rivierengebied Oost? Volg dan onze sociale media kanalen!
Twitter , Facebook & Instagram