De Waardenburgse poldermolen Foto: Marjolein den Hartog / kissmyarts

“Zo gaat de molen, de molen, de molen”… Aan dat oude kinderliedje moet ik steeds denken wanneer ik langs onze poldermolen in Waardenburg rijd. En hij gaat binnenkort gelukkig weer, want de afgelopen weken heeft de aannemer hard gewerkt aan het vernieuwen van de fundering.

Bakstenen in de vijzel!?

Onze molenaars Leen van den Ham en Marien den Haan, stonden raar te kijken toen ze een tijdje geleden tijdens het malen steeds meer bakstenen naar boven haalden. Dat kon onmogelijk goed zijn! Ze pompten de molen droog en wat bleek: de bakstenen kwamen uit de fundering onder de molen. Er zat een gat in dat al bijna manshoog was! De aannemer heeft de fundering gerepareerd met speciale specie die tegen water kan. Er is gestukt en nu moet het geheel nog een paar weken drogen. Daarna mag de molen weer draaien. Met deze vernieuwing kan de fundering er weer zo’n honderd jaar tegen.

Eeuwenlang icoon in het landschap

In circa 1800 werd de voorloper van de huidige molen al geplaatst om de komgronden droog te pompen. Het lage gebied was namelijk te nat om de grond te kunnen bewerken. Door de komst van de molen werd dat wel mogelijk. Op 3 september 1866 sloeg echter het noodlot toe; door blikseminslag brandde de oude molen volledig af. Een ramp voor de bevolking; zonder molen werd de grond weer drassig en viel er geen voedsel te verbouwen… Gelukkig werd in 1867 de huidige molen geplaatst, tegenwoordig ook uitgerust met een bliksemafleider. Hij deed nog tot ongeveer 1940 dienst maar daarna hield het op. De steeds betere waterhuishouding in Nederland, met steeds meer en betere watergangen en gemalen zorgde namelijk voor een steeds grondigere ontwatering. Ook de ruilverkavelingen (ruilen van percelen waardoor er steeds grotere, aaneengesloten stukken landbouwgrond ontstonden) droegen hieraan bij. Ons icoon kwam er werkloos bij te staan…

Van ontwateren naar vernatten

Maar in 1961 blies Staatsbosbeheer de molen nieuw leven in, en wel met een functie die haaks op de vorige stond! Sinds die tijd gebruiken wij hem namelijk juist om water natuurgebied ‘t Broek in te pompen. Wij beheren in Waardenburg dit gebied van 120 hectare groot en hier hebben wij juist een hogere waterstand nodig. Hij is voor ons dus onmisbaar om de natuur te behoeden voor verdroging.

Onmisbare vrijwilligers

Leen en Marien zijn onze vrijwillige molenaars. Leen is oud-Staatsbosbeheerder en al meer dan vijftig jaar verbonden aan de molen en ook Marien doet dit werk alweer een jaar of zeven. Als er wind is, zorgen zij dat de molen draait. Verder smeren ze de onderdelen, maaien het gras, houden de boel schoon, en niet te vergeten, verzorgen de rondleidingen. Buiten Coronatijd (nu dus jammer genoeg niet…) is iedereen welkom als de molen draait, tijdens de Nationale Molendag en tijdens Open Monumentendag. Ook geven Leen en Marien normaal gesproken op afspraak graag een rondleiding. Zodra dat weer mogelijk is, zal ik een Insta-berichtje plaatsen over hoe een afspraak gemaakt kan worden. Dat zal ondanks Corona, met de nieuwe fundering toch binnen die honderd jaar moeten lukken. 😉 Echt een aanrader hoor!