Strijd om de markegrens Noetse, Notter-Zuna en Rijssen

Zo langzamerhand begint de regen door mijn broek heen te gaan en hangt mijn haar in natte slierten langs mijn gezicht. Had ik al een beetje charmant over willen komen op tv, dan is die kans nu wel verkeken :)

Ik sta met de crew van het tv-programma Binnenste Buiten bij de Markesteen in Zuna. Deze steen staat hier slechts een paar jaar, maar vertelt een oud verhaal.  Een verhaal uit de periode 1400 – 1850, een verhaal over marken; samenlevingsverbanden van boeren. Boeren die samen een gemeenschappelijk stuk grond bezaten en bewerkten. In het begin had iedereen evenveel zeggenschap. Later werd er een leider aangesteld, de Markerichter, die ook de beslissingen nam. Marken bestonden vaak uit woeste heidegrond voor de schapenhouders, natuurakkers voor het verbouwen van voedsel en laaggelegen gronden voor de veeteelt en turfwinning.

De Markesteen staat op het punt waar de marken Noetsele, Notter-Zuna en Rijssen bij elkaar kwamen. Dat klinkt allemaal vredig en gezapig, maar niets is minder waar. Er is heel wat af geruzied over deze grenzen, zo’n 6 eeuwen terug. Hoe dat eruit heeft gezien weet ik niet. Ging het met hooivorken tegen elkaar of werd het met name op papier uitgevochten? Werd er stiekem wat land omgeploegd of wat turf gestoken bij de buren misschien? Werd er een grenssteen een paar meter verderop gerold of een hooischuur in brand gestoken?

Het draaide allemaal om het veen. Turf was in het verleden kostbaar goed. Brandstof om je huis mee te verwarmen.

Je kunt het je nauwelijks voorstellen als je nu staat bij de markesteen. Anno 2023 is het precies de gemeentegrens Hellendoorn, Wierden, Rijssen-Holten. Het landschap uit de marketijd kun je je echter wel voorstellen. De heide met de droge zandgrond is er nog steeds. De natuurakkers zijn een paar jaar terug weer ingezaaid en liggen tussen de Veeneggeweg en de Ligtenbergerweg. De laaggelegen grond is weer nat, sinds het natuurherstel in 2020-2021.

De uitzending van Binnenste Buiten op 31 maart gaat over dit prachtige landschap, waarin de overgangen van heide naar akkers naar natgebied zijn hersteld. Hoop dat dit ondanks het winterse weer in de uitzending tot zijn recht komt, met of zonder toelichting van een verregende boswachter.