Het is al laat op de avond als ik naar huis ga. Ik heb hem vanaf koffietijd s’ morgens gezelschap gehouden. Soms praten we wat, halen we herinneringen op, kijken foto’s of luisteren muziek. Steeds vaker valt hij zomaar in slaap, uitgeput. Ga maar hoor, zegt hij, en Ien bel je wel even als je over bent?

In het donker rij ik terug over landweggetjes die ik al 30 jaar rij, tussen woonplaats en geboorteplaats. Mijn gedachten zijn bij het proces van het leven en dood gaan. Hoe wij mensen hiermee omgaan en hoe het in de dierenwereld gaat.

In veel natuurterreinen lopen grote grazers; Schotse Hooglanders, Herefordkoeien of Konikpaarden. Dit zijn sociale dieren die leven in kuddeverband met hele sterke familiebanden. Ook zij kennen rouw en afscheidsrituelen.

Als er een rund sterft dan kan dat veel impact op de kudde hebben. Het is niet alleen het individu dat wegvalt, maar de hele rangorde in de groep zal veranderen. Was het dode dier een leider, dan moet opnieuw de hiërarchie bepaald worden. Soms komt het voor dat runderen gaan roepen om zo hun kuddegenoten te informeren. De runderen komen naar hun gestorven kuddegenoot toe, gaan eromheen staan en besnuffelen het. Soms wordt er dagen ‘gewaakt’.

Hoe hoger het dier in rangorde stond, hoe langer en intensiever het afscheid. Dat afscheid is ook in de dierenwereld heel belangrijk. Naast het emotioneel afscheid nemen is het voor runderen ook belangrijk om kennis op te doen, waaraan de ander is overleden. Er wordt informatie uitgewisseld. Als een rund op een bepaalde plek verdronken is, zal die plek door de rest van de kudde ontweken worden. Ook kennis over het eten van heilzame of juist giftige planten kan worden opgedaan.

Mijn lieve oude vader is er niet meer. We hebben op een mooie manier afscheid van hem genomen. Hebben met z’n allen om hem heen gestaan en kennis uitgewisseld. Want ondanks dat zijn leidersrol in de familie de laatste jaren een andere vorm heeft gekregen, had hij wel de meeste levenswijsheid van ons allemaal!

Waar hij nu is? Ik weet het niet, maar pap; bel je even als je over bent?