Het 80.000 Stratenboek, wie kent het nog?

Als klein jochie vond ik het leuk om in het 80.000 Stratenboek te kijken. Wie kent het nog? Een boek waarin plattegronden van de grootste steden stonden afgedrukt. Het boek lag bij praktisch iedere Nederlander in de auto, om de weg in een vreemde stad te vinden. Tegenwoordig heeft praktisch iedereen navigatie in de auto, op de fiets en tijdens de wandeling. Dankzij de smartphone hoef je de weg niet meer kwijt te raken.

Tegelijk zit daar ook het gevaar; doordat je vertrouwt op je smartphone ben je naar mijn idee de richting eerder kwijt. We hebben meer tijd om ons te focussen op de omgeving, maar het richtingsgevoel zijn we wel eerder kwijt. Ik geef toe, je zou hier een heel filosofisch verhaal van kunnen maken, maar dat is niet mijn intentie. Het gaat mij om het belang van kaarten.

Ik moest denken aan het aloude Stratenboek toen ik onlangs oude kaarten van de Zunasche Heide bekeek. In het kader van de werkzaamheden die binnenkort gaan starten, zat ik eens te kijken op een topografische kaart uit de jaren twintig. Honderd jaar geleden was het gebied nog een veengebied, nu veelal grasland, maar het leuke is dat je oude veldnamen, de typische routes van wegen e.d. allemaal nog terug kunt vinden op de kaarten van vandaag de dag.

Boven: Fragmenten van topografische kaarten van de omgeving Zuna uit (van boven naar onder) 1920, 1970 en 2019 | Bron: Topotijdreis

De oudste gedetailleerde, topografische, kaarten uit onze omgeving dateren uit het einde van de 18^e eeuw. De kaarten, waarvan je er tegenwoordig veel in boekvorm (een soort 6.000 Stratenboek) of op internet kunt bekijken, geven een prachtig beeld van de geschiedenis. Wanneer je een tijdreis aan de hand van kaarten maakt, krijg je een mooi beeld van de veranderingen in de jaren.

Van een dun bevolkt gebied met marken, heidevelden en kleine dorpen is het kaartbeeld verandert in een dichter bevolkt gebied met veranderende gemeentegrenzen, bossen en grotere steden en meer infrastructuur. Een landschap vormt zich in de loop der eeuwen. Mensen hebben daar in heel veel gevallen een invloed op gehad en zullen dat ook tot in lengte van dagen houden. Toch is het mooi dat herkenbare punten in ons landschap op de kaart zichtbaar blijven.

Ik zou zeggen, probeer het eens: een tijdreis maken. Dat kan natuurlijk met het welbekende stratenboek of van achter de computer via de website www.topotijdreis.nl Maar het is zeker zo leuk om met een oud kaartenboek of oude topografische kaart in het veld eens te bekijken wat er verandert is en/of wat u nog terug kunt vinden.

Ik wens u een prettige reis door de tijd.