Na het vellen moesten bomen worden ontschorst om insecten geen kans te geven en plagen te voorkomen | Foto: Beeldbank Staatsbosbeheer

“We moeten de schilschop niet vergeten” zei één van de collega’s 's morgens vroeg aan de koffietafel. Ik keek naar het whiteboard en zag daar met grote letters, zwart omrand schilschop staan. Gelijk ontstond daar een tweedeling in het team; de oudere collega’s knikten en humden instemmend….ja goed dat je het zegt…niet vergeten. Tegelijkertijd zaten de jongere collega’s met een vragende blik naar de anderen te kijken….huh…een schilschop?

En zo kwam het gesprek op een gebruiksvoorwerp dat tot in de jaren 70 veel in de bosbouw werd gebruikt, maar nu niet meer gangbaar is. Oude verhalen, herinneringen en vooral veel vaktermen vlogen over tafel.

Slieten

De schilschop is een soort plamuurmes op een lange stok. Het werd gebruikt om de bast van een omgezaagde boom af te halen. Door het verwijderen van de bast bleef het hout langer goed. Met deze techniek werden ook slieten gemaakt, nog zo’n vakterm. Een sliet is een rondhout van tamelijk grote lengte en een diameter van 10 à 12 centimeter, vroeger gebruikt bij hooizolders in stallen. De met de schilschop geschilde bomen/slieten werden langs de bospercelen gelegd en daar als boeren geriefhout verkocht.

Het met de hand schillen van bomen was een zware klus en ARBO-technisch niet echt verantwoord. De oudere collega’s in ons team weten het zich nog goed te herinneren. Zere polsen kreeg je ervan en het zware werk was al helemaal niet goed voor armen en rug.

Vangstammen

Ook werd de schilschop gebruikt bij zogenaamde vangstammen; omgekapte bomen die naast een perceel met naaldbos lagen. Deze vangstammen dienden ervoor om beestjes als de larve van de dennenscheerder of de dennenlotrups te verleiden onder de bast van de gekapte boom te gaan zitten in plaats van onder de bast van nog vitale dennen. Door de boom later met de schilschop te schillen kwamen de larven in de zon te liggen en gingen dood. Zoiets als de limonade fles om wespen te lokken of de pikkerige papieren vliegenvanger die je op kunt hangen.

Tegenwoordig gaat het schillen van bomen machinaal en razend snel. In dezelfde werkgang wordt een boom omgezaagd, worden de takken verwijderd en worden de stammen ontdaan van de van de schors. Alhoewel de dennenscheerder en de dennenlotrups natuurlijk nog wel voorkomen wordt er niet meer gewerkt met vangstammen.

En waarom moeten we deze week de schilschop niet vergeten?

Nou, hij wordt nog een keer gebruikt om er slietwerk mee te maken voor de hooizolder bij schaapskooi Twilhaar. De vrijwilligers van Stichting Schaapskudde Twilhaar zullen dit doen; niet te lang achter elkaar en wat rek en strek oefeningen tussendoor om blessures te voorkomen.

Kunt u het allemaal nog volgen? Het zijn wat vaktermen uit de bosbouwgeschiedenis die bij ons wat los maakten… In ieder geval heeft u weer wat woorden extra, die u kunt gebruiken voor scrabbel. Mocht u nog meer vaktermen willen weten om een bosbouw-scrabbel-competitie te kunnen organiseren?… Schuif dan gerust aan, aan de koffietafel bij ons op kantoor in Rijssen 😉