De gegraven gangen van de letterzetter

Vanaf 18 maart zullen er door Staatsbosbeheer in enkele bospercelen aan de rand van Nijverdal en langs de provinciale weg N35 en bij de Ligtenberg tussen Rijssen en Holten fijnsparren worden geveld. Veel van deze fijnsparren zijn aangetast door de letterzetter. Jarenlang hebben we geen last gehad van de letterzetter. Maar dit jaar openbaart de letterzetter zich volop. Helaas heeft dat voor een aantal bospercelen gevolgen…

De letterzetter

De letterzetter (Ips typographus) is een klein kevertje die fijnsparren met een mindere weerstand aantast. Fijnsparren zijn als gevolg van de afgelopen zachte winters en enorm droge zomer extra gevoelig voor de letterzetter. De mannetjes letterzetters boren een gaatje in de schors van een fijnspar en lokken er een vrouwtje naartoe met een soort lokstof. Het mannetje paart met het vrouwtje, waarna het vrouwtje een gangetje graaft en haar eitjes elders onder het schors afzet. Als de eitjes uitkomen, vreten de larven zich een weg (een gangetje dwars op het gangetje van de moeder) door het hout. Op deze manier wordt de sapstroom van de boom afgebroken en de boom sterft langzaam af.

Goed zichtbaar in het bos

Het afsterven zie je vaak al snel in de toppen van de bomen, die worden het eerste kaal. Maar het is ook heel goed te zien aan de schors. Eerst zijn het kleine gaatjes, die vaak al snel groter worden omdat spechten ze open hakken. De plakken schors vallen er af en het eindigt met hele kale bomen. Als de larven volgroeid zijn, boren ze zich een weg naar buiten en gaan naar de volgende boom. Als we niet ingrijpen in dit proces dan kan de letterzetter hele percelen bos met fijnspar doen afsterven.

Snel actie in verband met verspreiding en de veiligheid voor publiek

We gaan de percelen fijnsparren waar de letterzetter heeft toegeslagen nu snel kappen. Dat heeft te maken met het feit dat we willen voorkomen dat de letterzetter nog meer fijnsparren aantast. Bovendien zijn de percelen aan de rand van recreatief drukke gebieden gelegen: Langs een hondenlosloopgebied (Kattenbos), drukke wandel- en fietsroutes en aan de N35. In het kader van onze verantwoordelijkheid naar de bezoeker willen we de bomen snel verwijderen. We hebben echter ook een verantwoordelijkheid richting de natuur. Enkele dagen voorafgaand aan de zaagwerkzaamheden controleren we daarom op de aanwezigheid van vogelnesten, roofvogelhorsten, dassenburchten en mierennesten.

Overigens zullen we niet alle bomen kappen: De aangetaste en kwijnende bomen aan de randen van paden zullen we al eerste verwijderen. Een aantal dode en geheel ontschorste bomen laten we staan. Deze vormen geen gevaar voor u als bezoeker en de letterzetter is er niet meer actief op. Deze dode bomen zijn wel belangrijk voor bijvoorbeeld spechten, insecten en allerlei mossen en paddenstoelen. Wanneer we het idee hebben dat een fijnspar nog gezond is en te redden is, zullen we deze –zoveel mogelijk- proberen te sparen. Overigens is de staat waarin de boom nu is, geen garantie dat deze niet alsnog ten prooi valt aan de letterzetter.

Op de Sallandse Heuvelrug beheert Staatsbosbeheer ongeveer 30 hectare fijnspar. Vaak in gemengde opstanden (bospercelen met andere boomsoorten). Ook andere terreinbeheerders op de Sallandse Heuvelrug hebben grote percelen fijnspar. Veel van deze percelen zijn ook getroffen door de letterzetter en vrij recent zijn meerdere percelen al gekapt. Het bos gaat er op een aantal plekken dus anders uitzien.

Gevarieerd bosbeeld

We streven bij Staatsbosbeheer een gevarieerd bos in boomsoorten en leeftijden na. Om de variatie te bereiken planten we dit najaar andere soorten aan op de lege plekken die zijn ontstaan na de kap. We planten dan loofbomen, zoals inlandse eik en linde. Naast een variëteit aan soorten en leeftijden bereiken we hiermee dat het bos in de toekomst minder vatbaar is voor ziekten en plagen!