Ieder voorjaar opnieuw ervaar ik iets magisch in een van onze natuurterreinen dichtbij het Hanzestadje Hasselt in Noordwest Overijssel. In de uiterwaarden van het Zwarte Water kleuren halverwege april de weilanden prachtig paars.

De oorzaak van dit bijzondere fenomeen is een zeldzaam bolgewas; de wilde kievitsbloem. De kievitsbloem is een typische uiterwaardenplant wiens leefgebied steeds kleiner werd door oprukkende industrie, intensieve landbouw en stadsuitbreiding. Maar in natuurreservaat de Brommerd mag de plant zijn gang gaan.

Maaien en afvoeren

We hebben het reservaat in de vijftiger jaren van de vorige eeuw aangekocht met als hoofddoel de bescherming van de kievitsbloemen. Het beheer van de groeiplaatsen is eigenlijk eenvoudig. Natuurboerderij Hogeboom uit Hasselt pacht het terrein van Staatsbosbeheer. Hij maait laat in de zomer het gewas als alle planten zijn uitgebloeid en zaden hebben gevormd. Het maaisel voert hij af naar zijn boerderij. Dat dient als voedsel voor zijn vee. Omdat kievitsbloemen het best gedijen op schrale grond wordt er niet bemest op de Brommerd.

Bolletjes en zaaddozen

Het is een echte voorjaarsbloeier en is daardoor concurrerende plantensoorten te snel af. Tijdens de bloei vormt de plant in de grond een nieuw bolletje. Uit dit bolletje groeit in het jaar erop een nieuw plantje.  Na de bloei vormt zich een zaaddoosje met ongeveer 250 zaden. Deze zaden verspreiden zich drijvend op het water. Aardhommels zorgen voor de bestuiving van de bloemen.

Klei als voedsel

Tijdens stormen in herfst en winter kan het Zwarte Water buiten zijn oevers treden, waardoor de uiterwaarden overstromen. In het rivierwater zweven kleideeltjes die in de uiterwaarden neerdalen en daar achter blijven. Deze mineraalrijke klei vormt het voedsel voor de planten.
Naast de kievitsbloem groeit er nog een aantal zeldzame plantensoorten op de Brommerd, zoals de gulden boterbloem, kraailook, grote pimpernel en wilde margriet. Maar liefst 90 procent van de in Nederland voorkomende kievitsbloemen groeit langs het Zwarte Water.

Albino’s

Tussen de vele paarsbloeiende planten staan ook witte exemplaren. Deze witten missen het paarse kleurpigment en zijn dus eigenlijk albino’s. De paars- en de witbloeiende planten hebben in het algemeen één bloem. Soms hebben ze twee en heel zelden drie bloemen.
Verder komen er in Nederland, in veel kleinere aantallen, kievitsbloemen voor in natuurgebieden in Zuid Holland. In diverse tuincentra zijn kievitsbloembolletjes te koop om in de tuin te poten.

Ga met me mee om ze te bekijken

Ieder jaar organiseer ik namens Staatsbosbeheer vaar-wandelexcursies naar natuurreservaat De Brommerd. Varen door de grachten van het Hanzestadje Hasselt en de rivier het Zwarte Water met een wandeling door de natuurlijke bollenvelden van Nederland is voor mij elke keer weer een onvergetelijke belevenis. Tijdens de bootreis vertelt een stadsgids over het roemruchte verleden van Hasselt.

Amateurfotografen opgelet: De wilde kievitsbloem is erg fotogeniek.

Reserveren is noodzakelijk! Vanaf woensdag 18 april tot en met zaterdag 21 april zijn er elke dag twee excursies. Wilt u met mij mee op een van deze avontuurlijke reizen? Neem dan contact op met Hanzestad Hasselt Marketing, telefoon 038-4773794 of email info@hanzestadhasselt.nl.