Voor wie aan de grens woont, werkt of recreëert is het geen onbekend object, de grenssteen. In Twente grenzen veel van onze natuurterreinen aan de Nederlandse-Duitse grens, grensstenen komen we dan ook geregeld tegen bij beheerwerkzaamheden of als je gewoon aan het struinen bent. Sommige hebben wapens en een datum er in gegraveerd, dat maakt je toch nieuwsgierig?

Drielandenpunt

Wie ooit wel eens op vakantie is geweest in Zuid-Limburg is over het algemeen ook op het drielandenpunt in Vaals geweest. Daar waar Nederland grenst aan België en Duitsland staat een imposante grenssteen, met vlaggen van de drie landen en een uitkijktoren waar ik als tiener met knikkende knieën over de uitgestrekte bossen en velden heb gekeken. Of het er nu 20 jaar na dato nog zo bij staat durf ik niet te zeggen.

Een heus drielandenpunt, inclusief grenssteen hebben we ook in Overijssel. Maar dan niet zo toeristisch opgetuigd als in Vaals. Er staan om de zoveel honderd meter een grenspaal op de Nederlandse-Duitse grens. De één wat beter vindbaar dan de ander. Sommigen met alleen een nummerplaatje, anderen met een datum en met een, twee of dus zelfs drie wapens. Velen met interessante achtergronden.

Grenspaal nr. 1

Aan de rand van het Haaksbergerveen, op de grens van het Duitse Vorstbisdom Münster en de Nederlandse provincies Overijssel en Gelderland, pronkt een grenssteen met drie wapens, daterend uit het jaar 1773. Het is de eerste paal (gemarkeerd nr. 1.) van de 186 exemplaren die na het Verdrag van Burlo geplaatst zijn. Dit verdrag luidde in 1765 het einde in van het grensconflict tussen Bisdom Münster en Hertogdom Gelre.

De steen is echter een aantal jaren daarna geplaatst, na verdere onderhandelingen tussen Bisdom Münster en de provincies Overijssel en Gelderland, en draagt daarom de wapens van deze drie ‘landen’. Op de overige 185 grenspalen, die lopen tot aan de 186e exemplaar bij Dixperlo in de Achterhoek, staat alleen de wapens van Bisdom Münster en provincie Gelderland.

 Samenwerking houdt niet op bij de grens

Grenspaal nr. 1 leidde tot voor kort een schimmig bestaan. Ik wist ook nog niet van het bestaan, tot een coördinator van het Noaberpad mij belde om toestemming te vragen voor het plaatsen van een picknickbank op onze grond, naast grenspaal nr. 1. In samenwerking met o.a. het Nivon, waar het Noaberpad onder valt, gemeente Vreden (DE) en gemeente Haaksbergen (NL), heeft een wandelvereniging uit de Duitse gemeente Vreden het initiatief genomen om de grenspaal weer beleefbaar te maken. Een initiatief dat ik alleen maar kan toejuichen (mits het niet zo’n poppenkast als in Vaals wordt), want naast natuur is ook cultuurhistorie en cultureel erfgoed een belangrijk onderdeel van mijn werk, en persoonlijk vind ik het ontiegelijk interessant.

Van het najaar zijn alle betrokken partijen samen gekomen bij grenspaal nr. 1. Voor mij een samenkomst met weinig woorden, want ik werd even met de neus op de feiten gedrukt: mijn Duitse taal moet nodig bijgespijkerd worden. Overigens geen overbodige luxe met de vele aan Duitsland grenzende natuurgebieden die wij beheren. Of zal Twents afdoende zijn?

 Noaberpad

En voor wie het niet kent, het Noaberpad is een grensoverschrijdende langeafstandsroute van 418 km. Het pad loopt vanaf Nieuweschans in het noorden tot aan Kleef in het zuiden. Deze langeafstandsroute doorkruist meerdere natuurgebieden van Staatbosbeheer in Twente, onder andere het Springendal, het Volterbroek en dus ook het Haaksbergerveen. Een aanrader als je van wandelen houdt!

Irene van der Linde
Boswachter Publiek Twente