Droog gevallen platen bij observatiehut Hengforderwaarden (foto: Anja Nijssen)

Het zal iedereen opgevallen zijn. De waterstanden in onze rivieren zijn al een poos bijzonder laag. In mijn werkgebied de IJsselvallei (Overijsselse deel) zijn de gevolgen hiervan duidelijk waar te nemen. Plassen en poelen in de uiterwaarden staan droog, in de geulen is veel water weggetrokken en zandplaten die eerder onder water lagen zijn zichtbaar (zie foto).

De lage waterstanden hebben gevolgen voor flora en fauna, maar ook voor recreatieve voorzieningen. De drijfbrug bij het Infocentrum over de Lange Kolk staat strak in zijn kettingen en touwen omdat de waterstand in deze geïsoleerde kolk via grondwaterstanden ook meebeweegt met de IJsselwaterstanden. Ik heb daarom een extra veiligheidsinspectie laten uitvoeren. Ook het trekpontje over de Scherpenzeelsehank  is diep komen te liggen. Zo diep dat ik een speciale waarschuwing heb laten uitgaan voor gladheid op de kleiige, nu steile oevers.

Hydrologie

De Rijn is een van de langere rivieren van Europa met een lengte van 1233 km.
Haar stroomgebied omvat 185.000 km2. Zij stroomt door diverse landen en taalgebieden. Daarom heeft de Rijn ook vele namen. De Rijn ontspringt in de Zwitserse Alpen. Tussen Westervoort en Arnhem-Zuid bij de IJsselkop splitst het Pannerdensch Kanaal zich in Neder-Rijn en Gelderse IJssel.  De Rijn is een rivier met smelt-én regenwaterafvoer. Hoogwaters in de zomer als de sneeuw van de Alpen smelt en regenafvoer die hoogwater in de winter veroorzaakt.
Onder normale omstandigheden gaat 2/3 van de afvoer bij Lobith naar de Waal en 1/3 naar het Pannerdensch Kanaal. En daar vindt weer de eerder genoemde splitsing plaats die zorgt dat 1/3 van het water daarvan naar de IJssel gaat. En dit is dan 1/9 van het totaal.

Gemiddeld is de afvoer van de Rijn bij Lobith ca. 2200 m3/S. Vanaf 4000 m3/S beginnen de uiterwaarden te overstromen. Ter vergelijking: De extreme afvoer in 1995 bedroeg bijna 12000 m3/S. Als ik nu websites raadpleeg dan lees ik dat begin deze week de afvoer bij Lobith 975 m3/S bedroeg. Wat correspondeert met een stand van 7,2 NAP. Bij Olst was de afvoer op 10 januari 190,7 m3/S. Ook ter vergelijking: op 30 november 2011 bedroeg de stand 6,89 boven NAP. (bron: diverse websites.) De lage waterstand zal naar verwachting ook nog wel even aanhouden. Er is wat sneeuw gevallen in de Alpen en samen met wat regen zorgt de dooi voor wat watertoevoer. Maar veel zal het niet zijn.

Record?

Ik ben benieuwd hoe dit verder gaat. Gaan we een nieuw record vestigen? Het leuke aan het werken bij  een rivier is dat elke dag anders is. Er is altijd dynamiek. Perioden met droogte wisselen af met natte perioden. Uiterwaarden overstromen of vallen droog. Dieren en planten en ook de mens moeten zich aanpassen aan de natuur. De dynamiek bepaalt het gedrag.

Met vriendelijke natuurgroeten,
IJsselboswachter Anja Nijssen