Hoe gaat het in de Oostvaardersplassen?
Het is inmiddels eind maart en de winter lijkt voorbij, of is het eigenlijk nooit echt begonnen? We hebben een aantal koude weken gehad, maar dit was van korte duur. Hoe gaat het nu in de Oostvaardersplassen en hoe gaat de natuur om met dit zachte weer?
De dieren in de Oostvaardersplassen leven nu van opgebouwde vetreserves, deze hebben ze in het voorjaar en zomer aangemaakt. In deze periode is er een overdaad aan voedsel. Afhankelijk van het weer maken ze veel of weinig gebruik van dit opgebouwde vet. Door het zachte weer maken de dieren nu minder gebruik van hun reserves, dit betekent dat ze langer met hun vet kunnen doen en er dus minder dieren zijn afgeschoten in vergelijking met vorig jaar rond deze tijd. Niet alleen kou kost veel energie, maar regen en koude kost de dieren nog meer energie dan alleen vorst. De vele regen en nattigheid is de natuur bespaard gebleven, zeker in het begin van de winter.
Ganzen
Het begint allemaal in het najaar; is deze periode droog en relatief warm, dan maken de dieren een goede start. Dat was afgelopen najaar het geval. Een bijkomend voordeel waren dat er minder ganzen dan anders in het gebied verbleven en daardoor hadden de grote zoogdieren per saldo meer voedsel in het najaar. In combinatie met het droge weer waren dit bijzondere en gunstige omstandigheden.
Winter
Zoals ik al aangaf hebben we een aantal koude weken gehad, natuurlijk kost dit voor de grote grazers veel energie om te overleven. Niet alle dieren overleven de winter. Vooral laat geboren dieren overleven het niet. Deze dieren investeren namelijk eerst in de groei van hun lichaam en pas later in de opbouw van vet. Je kunt je dan voorstellen dat wanneer er een koude of natte periode aanbreekt, ze niet veel reserve hebben. Deze dieren hebben geen kans te overleven en worden door boswachters afgeschoten. Dit is de groep die tot nu toe vooral is afgevallen. Oudere dieren en bijvoorbeeld edelherten die fanatiek mee hebben gedaan in de bronst, zien er nog prima uit voor de tijd van het jaar. Vorig jaar was ook al goed te zien dat deze dieren ook aan het einde van hun reserves zaten in deze periode, nu dus niet. De jonge, laat geboren kalfjes van de edelherten is de groep die veel aandacht vraagt. Hier passen we het protocol ‘vroeg reactief beheer’ toe, dit betekent dat wanneer wij als boswachters zien dat een dier de winter niet gaat overleven, het geschoten word. Elk dier wordt individueel beoordeeld waarbij we als boswachters letten op conditie, weersomstandigheden en het gedrag van de dieren. De Heckrunderen en konikpaarden vragen weinig aandacht tot nu toe, deze groepen zien er nog goed uit.
De winter is zeker nog niet voorbij
Ook al lijken de temperaturen goed, de winter is zeker nog niet voorbij. De afgelopen week hebben we veel regen gehad, dit kost veel energie, meer dan droge vorst. Ook zijn de terreinomstandigheden dan zwaarder voor de dieren. Toch ziet het gebied er nog groen uit voor de tijd van het jaar. Ik heb het als boswachter wel eens minder groen gezien. Eigenlijk de gehele winterperiode is het gras groen gebleven en dit is gunstig voor de grote grazers.
Grasgroei
Als boswachter krijg ik vaak de vraag waarom het gewas in het gebied lang kort blijft. Dit heeft alles te maken met het feit dat grote grazers, maar ook de ganzen die het gras kort houden. Vooral de ganzen spelen hier een belangrijke rol, zij kunnen met hun snavel erg kort bij de grond eten en profiteren dus als eerste van de verse grassprieten. Op het moment dat er duizenden ganzen in het voorjaar neerstrijken gebeurt er wel wat. Omdat de dieren en ganzen dus blijven eten, zie je het gras visueel niet tot nauwelijks groeien. Dit komt puur omdat ze de grasgroei in het vroege voorjaar bij kunnen houden. Dit betekent dus wel dat de dieren al voedsel binnen krijgen. Naarmate de dagen langer worden en de temperaturen omhoog gaan, begint het zo hard te groeien, dat de grote grazers en dus ook de ganzen het simpelweg niet meer bij kunnen houden. Op dit moment start dus ook de periode dat er een overdaad aan voedsel komt.
Alles in de natuur luistert nauw
Zo zie je maar dat de natuur elk jaar weer anders reageert op de omstandigheden die zich voordoen. En hoe het volgende winter gaat? Ik weet het niet. Eén ding weet ik wel, de natuur kan meer aan dan wij mensen denken. De natuur is niet te voorspellen en gaat haar eigen gang.
Zie hier de maandrapportage van de Oostvaardersplassen.
Voor meer informatie over de Oostvaardersplassen klik hier
Met vriendelijke groet,
Boswachter Bertwin Bergman
geef een reactie
advogados curitiba
It’s hard to come by knowledgeable people for this topic, but you sound like you know
what you’re talking about! Thanks http://www.marinsbertoldi.com.br/
Josee
Mooi dat u het bevestigt, ik dacht al dat de paarden er beter uizien dan vorig jaar in het voorjaar. Echt super!
Martijn de Jonge
Het voedselaanbod wordt door SBB gereguleerd door het (tijdelijk) openstellen van nevenbossen en het variëren van de waterstand. De mens grijpt in wanneer de mens denkt in te moeten grijpen. Geen enkele boswachter of ecoloog weet begin januari hoe lang of koud de winter gaat worden. Die strengheid van de winter bepaalt deels de perspectieven van de grote grazers. Of je met het beeld van 2-3 maanden kou of een vroeg en zacht voorjaar kijkt bepaalt de keuze van afschot, want die is (als ik het goed begrepen heb) pro-actief. En inderdaad, dat is door de politiek zo bepaald.
Claudia
Beste Bertwin, dat begrijp ik☺. Maar dat is niet per se wat ik bedoelde. Wat ik heb begrepen is dat er met ‘ t beleid ook geprobeerd wordt om de boel wat in stand te houden? Of schieten jullie puur af om dieren uit hun leiden te verlossen? Ik zelf heb er geen problemen mee dat dieren op natuurlijke wijze sterven. De mens gaat mijn inziens nogal krampachtig om met de dood. Maar op ’t moment dat dieren verhongeren, voornamelijk omdat ’t gebied ophoudt en zij niet verder kunnen trekken en mensen daarbij gaan ingrijpen, dan is ’t dus niet helemaal natuur meer. (Eten jullie de afgeschoten dieren eigenlijk op? En kan t publiek daar ook aanspraak op maken?) Daarom zeg ik ook ‘ t is net een grote natuurlijke dierentuin. En in NL is t bijna onmogelijk om een soort Yellowstone te creëeren juist vanwege ruimtegebrek en daarmee bijvoorbeeld geen mogelijkheid tot de grote roofdieren. Maar als je ziet wat de (her)introductie van wolven in Yellowstone teweeg heeft gebracht….dat is behoorlijk indrukwekkend. Ik was dan ook nieuwsgierig of dit soort dingen in NL weleens overwogen zijn en daarover is geschreven (in een rapport toegankelijk voor publiek) bijv? Helemaal nu de wolf toch dichter bij de NL’se grens weer lijkt te komen….
Boswachter Bertwin Bergman
Beste Claudia, Dat klopt echter niet, het voedselaanbod bepaald het aantal dieren. Er wordt dus door de mens niet op aantallen gereguleerd. Er kunnen nooit meer dieren leven dan er voedsel is.
In de winter wanneer de dieren zijn aangewezen op hun vetreserves vind de natuurlijke selectie plaats. De mens grijpt dus in wanneer de natuur dit aangeeft. Zoals ik eerder aangaf voorkomen wij hiermee het ‘mogelijk leiden’ van de dieren. En wat betreft de grens van het gebied, geen enkel gebied is oneindig, ergens houdt het een keer op. Binnen de grenzen vinden de natuurlijke processen plaats, zo ook in de Oostvaardersplassen. Afgeschoten dieren worden niet voor consumptie gebruikt en blijven grotendeels in het gebied liggen, hier profiteren zeearend, raaf, vos, buizerd e.d. van. In 2006 is hier de Zeearend gaan broeden, dit was het eerste geregistreerde broedgeval sinds de middeleeuwen. De zeearend profiteert o.a. in de winterperiode van dode dieren en heeft daarom de Oostvaardersplassen misschien wel gekozen als eerste broed locatie. Er is hier namelijk zowel in de zomer als winter genoeg voedsel te vinden. Op dit moment zitten er 7 zeearenden in de Oostvaardersplassen. Veelal te zien bij dode dieren, zo zie je maar dat kadavers erg belangrijk zijn in de natuur. Uiteraard hebben roofdieren invloed op een gebied, in de Oostvaardersplassen zijn natuurlijke processen leidend. Het is daarom niet de bedoeling dat wij als mensen andere dieren dan die er nu leven gaan introduceren.
Claudia
Ik vind ’t een mooi gebied, maar gezien t feit dat we moeten ingrijpen zegt wat over of t daadwerkelijk een ‘natuurlijk gebied’ is. Wij nemen de plaats in van de (grote) roofdieren, zoals de wolf……dus eigenlijk is t toch een soort natuurlijke dierentuin. Denk dat mensen dat ook moeten beseffen….NL is te vol van steden/dorpen en wegen om de natuur echt zn gang te laten gaan. Mij had t wel mooi geleken om een kleine roedel wolven in de Oostvaardersplassen te hebben ;). Zijn hierover stukken geschreven voor ’t ‘normale publiek’ toevallig?
Boswachter Bertwin Bergman
Dat we ingrijpen zegt niks over de natuur maar meer hoe we als maatschappij tegen natuur aankijken.
Wij grijpen in wanneer de natuur dit aangeeft. Heel belangrijk in de Oostvaardersplassen is dat de natuur blijft selecteren, de mens volgt.
Wanneer de natuur dus aangeeft dat een dier de winter niet zal overleven, dit heeft o.a. te maken met conditie, gedrag en weersomstandigheden, dan grijpen wij in. Samengevat is dit het vroeg reactief beheer.
Je moet je dus voorstellen wanneer wij niet in zouden grijpen het dier het ook niet zal overleven. Wij voorkomen hiermee het ‘mogelijk’ lijden van het dier.
Wanneer er hier een roofdier als bijvoorbeeld een wolf zou zijn, zal het best af en toe een minder vitaal dier pakken.
Maar je moet niet denken dat roofdieren ervoor zorgen dat er geen enkel dier meer op een natuurlijke manier zal sterven.
Miek Koopmans
prachtig Bertwin, kom er wekelijks, ze zien er allemaal super uit! Fijn dat reactief beheer, jullie zin een voorbeeld voor andere natuurgebieden (denk AWD)