Een grutto met pul (© Henny Groot)

Recentelijk zijn er in de lokale media meerdere berichten verschenen over de door Staatsbosbeheer gewenste bomenkap van de 120 populieren langs het Guisveld. Een dilemma dat de gemoederen in de omgeving en de Zaanse politiek flink bezighoudt. Want waarom zouden deze bomen moeten wijken om weidevogels in het Guisveld te behouden? In deze blog lees je er meer over.

Bomenrij langs het Guisveld

Bijna 50 jaar geleden zijn in totaal 120 populieren geplant langs beide kanten van het fietspad naast de N246. Dit heeft de gemeente Zaanstad destijds gedaan om het zicht op de provinciale weg te ontnemen. De populieren zijn inmiddels volwassen reuzen geworden. Een prachtig, groen gezicht, maar ze maken het de weidevogels in het Guisveld nu erg moeilijk om stand te houden. Staatsbosbeheer wil alles op alles zetten om de weidevogelstand in het Guisveld te behouden en zich beter te ontwikkelen. Een oplossing is om de populieren te vervangen door knotwilgen. De gemeente is, als eigenaar van de populieren, de instantie die de uiteindelijke beslissing neemt.

Waarom wijken populieren voor weidevogels?

De provincie Noord-Holland stelt de natuurdoelen voor onder andere het Guisveld vast. De percelen aangrenzend aan de populierenrij zijn in eigendom van Staatsbosbeheer en hebben als natuurdoel ‘weidevogels’ en zijn daarom ook aangesteld als weidevogelkerngebied. Hier kun je meer lezen over de weidevogelgebieden en de rol van de provincie daarin. Staatsbosbeheer dient als uitvoerende instantie deze natuurdoelen te behalen en heeft een verplichting zich hiervoor in te zetten. Dat doen we door het creëren en beheren van een optimale leefomgeving voor weidevogels die goed gedijen in een open landschap.

De boswachters monitoren de weidevogelaantallen en nemen een sterkere afname waar op de percelen aangrenzend aan de genoemde bomenrij, dan in andere delen van het Guisveld. Bekend is dat hoge bomen een externe uitwerking hebben op de weidevogels, waardoor zij binnen 200 meter ervan niet willen broeden. Deze externe werking treedt ook op, zelfs wanneer er geen roofvogels in zitten. Staatsbosbeheer heeft daarom al in november 2017 per brief een verzoek ingediend bij de gemeente voor het verwijderen van de bomen.

De bomen zijn één van de vele factoren die invloed hebben

De optimale leefomgeving voor weidevogels is een open en uitgestrekt landschap met kruidenrijk gras. Weidevogels zijn schuwe dieren en hebben snel last van verstoringen. Het gaat de laatste decennia helaas steeds slechter met de weidevogels in heel Nederland en behalve verstoring door landschapselementen, zoals een bomenrij, zijn er meerdere oorzaken te noemen voor de afname van de weidevogelaantallen. Andere factoren zijn bijvoorbeeld de bebouwing, wegen, waterstand, predatoren en voedselaanbod. Al deze factoren samen leiden tot een optimaal weidevogelgebied. Alle kleine beetjes die we dus kunnen optimaliseren helpen om de nog aanwezige weidevogels te behouden. Het verwijderen van de bomen is dus één van de aspecten die het gebied zou helpen te optimaliseren.
In eerdere berichten wordt de aanwezigheid van de roofvogel als reden opgevoerd om de populieren te verwijderen, maar momenteel broeden zij niet in de genoemde populieren, al gebruiken zij ze wel als uitkijkpost.

Wachten op antwoord

Het provinciaal beleid en daarmee het natuurdoel voor het Guisveld dat eveneens is aangemerkt als Natura2000-gebied zijn voor ons als uitvoeringsinstantie dus leidend. Staatsbosbeheer heeft in de brief aan de gemeente aangegeven om als alternatief voor de populieren knotwilgen te plaatsen. De knotwilg is op deze plek een geschiktere boom aangezien deze van beperkte grootte blijft en daarom nauwelijks een externe uitwerking heeft. En, zo kunnen er toch bomen voor bomen terugkomen. Uiteindelijk zal de gemeente de afweging maken om de populieren wel of niet te vervangen. Tot op heden heeft Staatsbosbeheer nog geen officieel antwoord van de gemeente Zaanstad ontvangen.

Hoe verder?

Mocht de gemeente Zaanstad besluiten dat de populieren blijven staan, dan gaat Staatsbosbeheer het gesprek met de provincie aan.
Het blijft natuurlijk een lastig dilemma, maar ik hoop, als weidevogelliefhebber en boswachter van het gebied, dat wanneer ik in de toekomst over de Middel fiets ik de weidevogels in het Guisveld nog kan zien. We hopen in ieder geval dat er snel uitsluitsel komt.

UPDATE:
In juni 2019 heeft de gemeente Zaanstad d.m.v. een brief aan Staatsbosbeheer laten weten de populieren te laten staan. In hun brief lieten zij weten; “Leidend hierbij is het
gemeentelijk bomenbeleid, waarbij het uitgangspunt is dat we bomen oud laten worden. […] Op dit moment kiezen we ervoor de bomen te handhaven. […] Wanneer de bomen in de toekomst vervangen moeten worden vanwege teruglopende conditie, zullen wij een afweging maken om de populieren te vervangen door kleinere bomen of ervoor kiezen herplant achterwege te laten.”
Wij van Staatsbosbeheer betreuren de beslissing van de gemeente en blijven bij onze (bovengenoemde) redenatie.