Ze is er weer: de onstuimige herfst. Werd ik voorgaande jaren nog een beetje somber van het vooruitzicht aan kortere dagen en regenbuien, sinds ik op Elswout werk –nu een jaar ongeveer-, ben ik een echte liefhebber van het najaar. Door de eeuwenoude bosgrond en het constante beheer op de buitenplaats komen hier schimmelsoorten voor die op veel andere plekken verdwenen zijn. Eén herfstbuitje kan paddenstoelen, de vruchten van de schimmels, doen ontwaken en ervoor zorgen dat sommige soorten binnen een paar uur boven de grond komen. 

Een herfstwandeling over Elswout is dan ook een ware ontdekkingstocht, waarbij je iedere keer andere paddenstoelen tegen komt, de één nog feller gekleurd, gekker gevormd of sterker ruikend dan de ander. En dan de namen (ik verzin dit niet): Siersteelgordijnzwam, Geelbruine spleetvezelkop, Groezelige satijnzwam of Blauwvlekkende fluweelboleet. Mijn persoonlijke favoriet? De grote stinkzwam! Hij is niet zeldzaam, hij wint ook niet de schoonheidswedstrijd, maar hij is wèl heel slim.

Enkele dagen geleden stuitte ik op een gelei-achtige bal met een diameter van ongeveer vijf centimeter, die net boven de grond uit stak. Ik heb mijn hersenen gekraakt, want welk dier zou dit wonderbaarlijke ei gelegd hebben? Gelukkig zit er tegenwoordig op iedere telefoon een goede camera en één simpel whatsapp-berichtje naar mijn collega boswachters bracht mij bij het juiste antwoord. Ik had te maken met een zogenaamd ‘duivelsei’. Niet gelegd door Mr. Lucifer, maar voorgebracht uit de sporen van de grote stinkzwam. Nadat dit ei is opengescheurd, groeit er binnen enkele uren de daadwerkelijke grote stinkzwam van ongeveer vijftien centimeter uit. Die verspreidt – zoals de naam al aangeeft-  een behoorlijk onaangename geur. Hiermee fopt hij insecten, die de aas-achtige geur dan weer wel lekker vinden en massaal op zijn hoed landen. Vlees vinden de insecten uiteraard niet, maar het zwartgroene slijm waarmee de hoed bedekt is -ook wel gleba- vinden zij een prima alternatief. De insecten likken het gleba op, een witte hoed achterlatend, en daarin zit de truc van de grote stinkzwam. In het slijm zitten namelijk de sporen van de zwam verstopt. Na hun maal vliegen de insecten verder en poepen de sporen elders weer uit. Zo verspreidt deze schimmel zich over het land, glibberige ‘eieren’ achterlatend. Met de stinkzwammen op Elswout zijn we hartstikke blij, want deze schimmels ruimen plantenresten op. Maar gelukkig komt niet uit ieder spoor een nieuwe paddenstoel, anders vergingen we met zijn allen van de stank.

Om de grote stinkzwam en alle andere schimmels te eren organiseren IVN en Staatsbosbeheer 8 oktober de jaarlijkse paddenstoelendag op Elswout. De hele dag staat in het teken van schimmelsoorten die voorkomen op Elswout en in de rest van het land. Alles wat je kunt bedenken over paddenstoelen vind je in de verschillende informatiekramen, kinderen kunnen knutselen, de beroemde Elswout-appeltjes worden verkocht en paddenstoelen-experts nemen jong en oud mee voor een zoektocht over de buitenplaats. Iedereen is welkom en mocht je niet meteen paddenstoelen zien, volg dan gewoon je neus als je door het bos loopt.

Dit verhaal is als column gepubliceerd in het Bloemendaals Nieuwsblad.