Wie wel eens in het Purmerbos komt ziet de es daar veelvuldig staan. Er zijn zelfs hele stukken van het bos waar alleen maar essen staan, die worden ook wel ‘essenvakken’ genoemd.  Toch moeten we, in ieder geval van een groot aantal essen, afscheid nemen in het Purmerbos.

Hoe herken je een es?

De es is een loofboom die bij de olijffamilie hoort. De Latijnse naam voor de boom is Fraxinus excelsior. Aan de takken van een es zitten een oneven aantal bladeren. Ze zitten twee aan twee aan de twijg, met eentje aan het eind van de tak. In de winter hebben de takken opvallende, zwarte knoppen. De bast van de stam is (behalve bij heel oude bomen) glad en grijs. Daarnaast is de es een langzaam groeiende boom die tot wel 40 meter hoog en eeuwenoud kan worden.

Herkomst en gebruik

De es is een boom die van nature vooral voorkomt op rivier- en zeeklei. Je ziet ze dus langs rivieren, het IJsselmeer en de kust. De boom is ook veelvuldig te zien in plantsoenen en langs lanen en wegen. De es is een prachtige robuuste boom die het ook erg goed doet op de kleigrond van de Purmer.
Toen we hier nog als oermensen rondliepen in berenvellen was de es er al. Deze boom hoort echt bij het Hollandse landschap. Iets minder lang geleden werd de es gebruikt om bijvoorbeeld de stelen van te maken voor boerengereedschap, zoals bijlen en hooivorken. Essenhout is taai en buigzaam, ideaal dus om te bewerken.

De essentaksterfte

Helaas wordt de es met de ziekte ‘essentaksterfte’ bedreigd. Dit is een Aziatische schimmelziekte van de schimmelsoort Chalara die in grote delen van West-Europa de essen vernietigd. In 2010 sloeg de ziekte in Nederland toe. Je herkent een zieke boom heel gemakkelijk; dorre bladeren tussen het groen. Uiteindelijk sterven steeds meer takken af en gaat de boom dood, zoals ook te zien was bij de essen in het Purmerbos. Dode bomen kunnen bij een zuchtje wind al omwaaien. Voor eenieders veiligheid in het bos is toen besloten om de stervende essen om te zagen en uit het bos te halen. Essen die ten midden van hun stervende soortgenoten er nog goed uitzien laten we staan. De hoop is dat de (nog) niet aangetaste essen resistent zijn tegen deze schimmel en ervoor zorgen dat de es zal blijven voortbestaan. De open ruimtes in de essenvakken van het Purmerbos worden aankomende winter weer beplant met andere langzaam groeiende bomen zoals de eik en de els. Het zal nog een paar jaar duren, maar dan zullen de kale boomvakken weer vol en groen zijn, hopelijk met af en toe een prachtige es ertussen!

Wil je meer lezen over de visie van Staatsbosbeheer over bosbeheer? Lees het hier.