Tijdens werkzaamheden in het riet komen we de Noordse woelmuis wel eens tegen.

In Waterland komt een heel zeldzaam muisje voor. Een echte moerasmuis. Nu de werkzaamheden in de veenmosrietlanden vanaf september weer beginnen komen we deze muis regelmatig tegen. Als je na het maaien het riet weg harkt zie je dit muisje vaak ook wegrennen. Soms vlucht hij dan naar het water. Dat geeft niet, want hij kan juist erg goed zwemmen. In Nederland leeft een aparte ondersoort van deze muis die alleen nog maar in Nederland voorkomt. Vandaar dat ik hem wel eens vergelijk met de panda uit China; de Noordse woelmuis! Hij is erg zeldzaam dus.

Een overblijfsel vanuit de ijstijd

De populatie Noordse woelmuizen in Nederland is een overblijfsel van de laatste ijstijd. Bij het terugtrekken van het ijs is er een geïsoleerde populatie overgebleven in Europa. In Nederland kan de Noordse woelmuis zichzelf nog steeds handhaven, maar zijn leefgebied wordt steeds kleiner en versnipperd.

Zo ook middenin in het groene hart van Monnickendam. In een veenmosmoerasje daar kwam ik de Noordse woelmuis een paar jaar geleden nog tegen. Maar inmiddels vind ik de Noordse woelmuis daar niet meer. Door de groeiende stad werd het moeilijker voor de Noordse woelmuis om er geschikte partners te vinden. Uiteindelijk heeft hij zich niet meer kunnen voortplanten en vindt je hem daar dus niet meer terug.

Gelukkig zijn er buiten Monnickendam nog wel veel geschikte plekken. Hij leeft in nattige gebieden zoals in een moeras of drassige hooi- of rietlanden. De Noordse woelmuis is vegetariër en eet dus alleen planten. Hij is vooral gek op de knolletjes van de Echte Koekoeksbloem die veel in Waterland groeit. Hij verzamelt de knolletjes in zijn nest en legt daar een voedselvoorraad aan. Daarom is de wetenschappelijke naam van de Noordse woelmuis ook: Microtus oeconomus arenicola. Oeconomus wordt vrij vertaald als ‘beheerder van het huishouden’ en verwijst dus naar het feit dat hij economisch met zijn voedsel omgaat en een voorraad aanlegt.

Een moerasmuis

Wanneer de gebieden droger worden krijgt de Noordse woelmuis last van concurrentie van andere muizensoorten en redt hij het niet meer om voort te bestaan. In Waterland is er gelukkig nog meer dan genoeg water en dat is ook de reden dat we hier nog steeds Noordse woelmuizen hebben. Buiten de veenweidegebieden in Noord-Holland komt hij ook voor in de laagveengebieden van Utrecht, Zuid-Holland en Friesland. Op Texel komt de Noordse woelmuis ook buiten vochtige veengebieden voor. Dat komt omdat op het eiland minder andere muizensoorten voorkomen en hij daar dus ook minder concurrentie heeft.
Kortom, een fantastische muis die we net zoals de panda moeten koesteren!

Deze blog is ook gepubliceerd als column in het Waterlands Weekblad.