De veenmosorchis; een kleine groene orchidee in de veenweidegebieden.

Als boswachter heb ik de mazzel dat je soms in de meest bijzondere natuur mag komen. Zo ben ik laatst met een groep in het Varkensland tussen Ilpendam en Watergang orchideeën gaan tellen. In dit gebied staan verscholen in de veenmoerassen, de veenmosorchis. Sinds er een vrijwilligersgroep daar aan het werk is neemt de laatste jaren deze orchidee toe. Het is waarschijnlijk een combinatie van specifiek beheer en het juiste waterpeil. We weten nog steeds niet precies wat deze plant nodig heeft om te kunnen groeien.

Onderzoek

Verleden jaar hebben we er nog ruim 200 veenmosorchideeën gevonden. Lees hier de boswachtersblog over de bevindingen van het onderzoek naar de veenmosorchis in Varkensland.  Je moet soms op de knieën om het plantje te kunnen zien. Het is een heel klein groen bloemetje van niet meer dan 10 cm groot. Ik moet dan ook echt mijn bril opzetten. Dit jaar zijn er veel minder veenmosorchideeën dat in 2019. Hoe dat komt is niet zeker. Het kan ook gewoon een slechter jaar zijn. Pas over een paar jaar weten we of het een tijdelijke teruggang is of niet.

Libellen en hommels

In het Varkensland werkt al vele jaren een vrijwilligersgroep die verschillende veenmosrietlanden beheren. De vrijwilligersgroep zorgt ook voor schonen van enkele sloten. In die sloten groeien weer waterplanten en daartussen ontstaat veel leven. Er vliegen daardoor ook veel libellen in het rond. Voor de voortplanting zijn libellen afhankelijk van water. De larven van de libelle leeft namelijk zeker een jaar in de sloot.
Er zijn ook riethopen voor de hommels. Ik heb ook verschillende nesten gezien.  Nu blijkt daar in het Varkensland ook de moshommel rond te vliegen. Een zeldzame hommelsoort die een opvallend oranje borststuk heeft. Deze hommel hoort echt bij het wat lagergelegen Nederland, want hij is vaak in vochtige gebieden te vinden. Het blijkt dat deze hommel wat agressiever zijn nest verdedigt. Ik hoorde het verhaal dat de moshommels bij het maaien kunnen aanvallen.

Eten of gegeten worden?

Tussen het riet, op het veenmos groeit het vleesetende plantje Ronde zonnedauw. Een beschermd plantje dat insecten eet. Door middel van het eten van de insecten kan de plant aan voldoende voedingsstoffen komen. Terwijl we aan het zoeken zijn naar de kleine orchideeën springt er telkens iets weg. Het blijkt een glasvleugel rietcicade te zijn. Voor mij een nieuwe soort! Het was moeilijk te fotograferen, want hij sprong telkens weg. De zonnedauw hielp een handje en zorgde voor de oplossing; de rietcicade bleef als voedselpakket plakken op de zonnedauw. Een zeldzame plant eet een zeldzaam insect. Tja, normaal eet de cicade de planten op. Cicaden zuigen namelijk plantensappen op.

Biodiversiteit is meer diversiteit in soorten

Door het goede maaibeheer zien we in het Varkensland een veelzijdigheid en diversiteit aan planten. Ook het waterpeil en de waterkwaliteit spelen een belangrijke rol hierbij. Wanneer er meer verschillende plantensoorten groeien, krijg je ter plaatse ook meer insectensoorten. Meer verschillende insecten betekent ook weer meer verschillende vogelsoorten. Die biodiversiteit zie je ook terug in het Varkensland. Daarom is het van belang dat zelfs zo’n kleine orchidee als de veenmosorchis hier kan bloeien en groeien. Laten we daarom hopen dat we volgend jaar weer veel meer zullen tellen.

Mee op excursie

Zondag 30 augustus of zondag 4 oktober is het mogelijk om mee te gaan op excursie door de weilanden van het Varkensland. We wandelen dan van Watergang naar Broek in Waterland. Ook hier is van alles te zien en te vertellen over het gebied. Ga je een keer mee? Meld je aan via onze website.