Als je in Nederland een film wilt opnemen over de oertijd, waar kun je dan terecht? Nou, in de Maashorst natuurlijk! Het gebied is het decor van de film ‘De poten van de bizon’ die op 26 oktober 2024 in het Rijksmuseum der Oudheden in première ging. En daar zijn we best een beetje trots op.

De film gaat over kunst in de oertijd. Jagers-verzamelaars die 30.000 jaar geleden leefden, waren geen bruten, slecht gekleed en rondrennend in berenvellen. Integendeel. Ze waren net zo slim als wij. In staat tot verwondering en het maken van muziek en kunst.
Het verhaal vertelt over het ontstaan van een grottekening: twee jonge jagers zijn een dag eropuit om bizons te spotten. Ze maken een schets en nemen de schets mee naar een grot. Daar maken ze een wandtekening en wekken de tekening tot leven met de schaduwen van hun vuur.

De Maashorst is miljoenen jaren oud

De film is opgenomen in natuurgebied de Maashorst. Geen toeval, want dit natuurgebied staat bekend om haar oernatuur. Je vindt er keien uit de ijstijd, die door de Maas al 200.000 jaar geleden zijn meegevoerd. De 10 km brede rivier meanderde door het landschap en kon door het ontbreken van dijken. Miljoenen jaren geleden ontstonden veel breuken in de aardkorst. In Nederland is de Peelrandbreuk de belangrijkste geologische breuk. Deze loopt van Roermond via Uden naar Alkmaar. Door de breuk ontstonden scheuren en verschuivingen in de ondergrond. Door het omhoogkomen van de zogenoemde horst verplaatste de rivier zich naar de huidige bedding: de Maashorst.

Laat de natuur haar gang gaan

Sinds de oertijd is natuur heel goed in natuur zijn. Steeds meer komen we erachter dat we de natuur best haar gang kunnen laten gaan. We noemen dat procesnatuur. Natuur kan zich in de Maashorst wilder en robuuster ontwikkelen. Bij deze processen horen onder andere overstromingen, het vrije en extensieve begrazen door grote grazers, migratie, wind en vuur. Het kan ook gaan over het laten liggen van dood hout of dode dieren, het vrij laten meanderen van een rivier of het loslaten van beheer.

In de film wordt je als kijker meegenomen in het ‘niets doen’ in de natuur. Alleen maar kijken, observeren en je verwonderen, dat is wat de twee jonge jagers doen. Luisteren naar het wapperen van de vleugels van de roodborst. Het observeren van gedrag van wisenten en het horen van hun zware voetstappen in het stof. Deze manier van natuurbeleving vraagt lef en vertrouwen. Vertrouwen dat als natuur de ruimte en tijd krijgt, het resultaat natuur is die aangepast is aan het leven op die plek. De planten en dieren die daarbij horen vinden vaak hun weg naar deze gebieden.

Een krekel wijst de weg

Bij het maken van de film stonden de makers voor diverse dilemma’s. Filmmaker Maarten Peels schrijft er levendig over in zijn blogs. Zo was het best lastig om geen moderne items in beeld te krijgen. Hekken, paaltjes, borden, wandelaars met parka’s, fietsen, stippen op bomen – al deze dingen waren er niet in de oertijd. Elk shot moest worden gecheckt. Een andere uitdaging is het vinden van de wisenten in het gebied. De Maashorst is groot en de dieren lopen vrij rond. Gelukkig waren er beheerders van Staatsbosbeheer en FREE Nature om de filmploeg te begeleiden.

Hoe vonden jagers uit de oertijd deze dieren? Allereerst waren ze uitmuntende spoorzoekers. Ze gebruikten ook wat onconventionele opsporingsmethodes. Maarten Peels: “Ik heb me verdiept in verslagen over recente jagers-verzamelaarsstammen, de groepen mensen die ergens gedurende de afgelopen eeuwen nog steeds een traditionele levensstijl hadden. De Cheyenne in Noord-Amerika bijvoorbeeld leefden van de bizonkuddes. Soms kleurden die met miljoenen de prairie zwart, maar soms waren ze nergens te bekennen. In meerdere bronnen las ik over een magische truc die ze gebruikten om de kuddes te vinden: ze pakten een krekel en keken waar de voelsprieten naar wezen. Dit gaf dan aan waar de kudde zou zijn.” En zo had Maarten ineens doosjes met tsjirpende krekels in zijn kelder. Gelukkig is de krekel een inheemse soort, en mochten ze na hun optreden in de film worden vrijgelaten in de vrije natuur.

Meer lezen over de film? Bekijk dan de website. Je vindt hier ook een korte trailer. Of de film ooit in de bioscoop of op televisie vertoond gaat worden, is niet bekend.