De moeraswesporchis is één van de bijzondere planten die in kwetsbaar gebied groeit.

Onlangs ontvingen we een mail van een bezorgde wandelaar over maaiwerkzaamheden in een van onze gebieden. Ondanks dat er gemaaid was met een rupsvoertuig, zag de grond er behoorlijk gehavend uit. “Hoe kan dat?” vroeg de wandelaar. “Jullie zeggen dat dit kwetsbaar gebied is, maar zo te zien houden jullie daar zelf geen rekening mee.” Hoe zit dat precies?

Van oudsher waren grote delen van Noord-Brabant kletsnat. Beekdalen stonden vroeger een groot deel van het jaar onder water. Klimaatverandering en ingrijpen van de mens (het snel afvoeren van water) zorgde de laatste jaren tot verdroging van deze gebieden. We krijgen te maken met lange, droge periodes maar ook meer piekbuien die veel overlast veroorzaken. Een zorgelijke ontwikkeling voor landbouw, ons drinkwater en onze leefomgeving maar zeker ook voor veel natuurgebieden.

Maatregelen voor robuustere natuur

Staatsbosbeheer werkt hard aan maatregelen om natuur robuuster te maken. Robuuste natuur kan tegen een stootje en is beter bestand tegen klimaatveranderingen. Eén van de maatregelen is meer water vasthouden. Zo worden in bijvoorbeeld (hoog)veen, beekbegeleidende bossen of beekdalen sloten gedempt, kades opgehoogd en waterpeilen omhoog gebracht om ervoor te zorgen dat deze gebieden natter worden. Veel bijzondere dieren en planten profiteren hiervan en dat is weer goed voor de biodiversiteit.

Nattere gebieden betekent meer uitdagingen

Dat natter worden van natuur levert voor natuurbeheer uitdagingen op. Om de biodiversiteit in stand te houden en te bevorderen, is maaien noodzakelijk. Door onder andere stikstofneerslag overwoekeren bepaalde soorten de meer kwetsbare vegetatie. Dat maaien gebeurt pas heel laat in het jaar. Alle kwetsbare planten hebben hun zaden dan laten vallen, en alle jonge dieren zijn inmiddels groot genoeg om voor zichzelf te zorgen. Maar waar we vroeger met een trekker het gebied in konden rijden, kunnen we nu die machines niet meer gebruiken. Die zakken weg in de natte grond. Gelukkig is er ook materieel dat geschikt is voor natte ondergronden, zoals een machine op rupsbanden. Staatsbosbeheer, en partners waar we mee samenwerken, doen veel moeite om zulke specialistische voertuigen in te zetten.

Maaien is winst op lange termijn

In het gebied waar onze wandelaar liep, was net gemaaid met zo’n rupsvoertuig. De rupsbanden zijn zo breed dat de druk op de bodem lager is dan die van een voetstap van een mens of pootafdruk van een paard. Als de grond nat is en er is overheen gereden, lijkt het alsof er veel beschadigd is. Maar niks is minder waar. De kleine hoogteverschillen die door de rupsbanden worden veroorzaakt, zorgen voor meer ‘microvariatie’ in het landschap. Meer soorten krijgen zo een kans. Daarbij: de onderste lagen, daar waar de zaden liggen van alle kwetsbare planten, zijn onaangeroerd. Rustig wachten ze op het voorjaar om weer uit te kunnen groeien tot kwetsbare plantengroei. En omdat alle ruige planten zijn weggehaald bij het maaien, is er ruimte genoeg om te kiemen.

Meer lezen over dit onderwerp? Bekijk dit achtergrondartikel op onze website.

* Deze foto’s zijn ons toegestuurd door de bezorgde wandelaar in de inleiding, waarvoor dank.