Het plaatsen van extra hekwerken zorgt ervoor dat we op meerdere plekken grazers kunnen inzetten. Foto Anneke Hymmes

Afgelopen maand is Staatsbosbeheer weer gestart met werkzaamheden voor natuurherstel in de Pelen. Regelmatige bezoekers aan de Groote Peel, Deurnsche Peel, Mariapeel of het Zinkske hebben wellicht al opgemerkt dat er weer druk gewerkt wordt. Wat we doen, en vooral waarom we aan het werk zijn, leg ik jullie graag uit in dit blog.

We zijn trots op de bijzondere hoogveennatuur in de Pelen. Een kwetsbaar landschap waar de sporen van het turfstekers-verleden tot op de dag van vandaag nog duidelijk zichtbaar zijn. Een Natura 2000 gebied wat van internationaal belang is voor vele vogelsoorten die broeden, foerageren of overwinteren in het hoogveen. Zo zijn de blauwborst, sprinkhaanzanger en kraanvogel graag geziene gasten in de Pelen. En, ook een gebied waar jaarlijks duizenden mensen genieten van de mooie natuur.

Weglekkend water en teveel stikstof

De Peelnatuur staat onder druk, voornamelijk door verdroging van de natte natuur en het teveel aan stikstof. De turfwinning zorgde er in het verleden voor dat de Peel werd ontwaterd en is sindsdien sterk verdroogd. Ook helpt de droogte van afgelopen jaren natuurlijk niet mee. Al tientallen jaren treffen we samen met onder andere de waterschappen en provincies maatregelen om het regenwater in de Peel vast te houden. Water is van groot belang om de vochtige hoogveen natuur weer op gang te helpen.

Ook het hoge aandeel stikstof in de lucht is zeer schadelijk voor de voedselarme natuur in de Peel. Typische hoogveensoorten als veenmos worden verdrongen door soorten die goed gedijen op veel voedingsstoffen. Dit zijn soorten als het pijpenstrootje, adelaarsvaren en de berk. Als we niks doen dan groeien de gebieden dicht met een eentonige begroeiing. Terwijl we juist moeten investeren in het behoud van biodiversiteit!

Wat doen we om de natuur een handje te helpen?

Met behulp van verschillende maatregelen zorgen we ervoor dat de natuur zich weer kan herstellen. Deze staan beschreven in het Natura 2000 beheerplan. Uiteindelijk is het streven dat de kwetsbare hoogveennatuur zichzelf weer in stand kan houden, maar daar is wel een duwtje in de rug voor nodig. De plekken waar we werken, worden zorgvuldig uitgekozen. Daar waar de grootste winst te behalen is voor ecosysteemherstel, worden ingrepen gedaan. We voeren, volgens de gedragscode natuurbeheer, zoveel mogelijk werkzaamheden in het najaar en vroege voorjaar uit. Dit is de minst kwetsbare periode voor de verschillende soorten planten en dieren.

Een té voedselrijke bodem

Door verschillende ingrepen als begrazing, plaggen, berkenopslag verwijderen en maaien, wordt de verrijkte bovenlaag van de bodem verwijderd. Vaak wordt een combinatie van natuurherstel maatregelen toegepast. In de Groote Peel en de Deurnsche Peel worden nu bijvoorbeeld extra hekwerken geplaatst, zodat er op meerdere plekken begraast kan worden door onder andere runderen en geiten. Op andere plekken in de Groote Peel wordt geplagd. Plaggen is het afgraven van een laag voedselrijke bodem, om voedingsstoffen af te voeren. Dit gebeurt op kleine schaal en met een zogenaamde ‘visgraatstructuur’. Op de kale bodem krijgt heide weer een kans om te groeien, en juist de overgangszone naar de geplagde bodem is voor veel insecten een interessante plek. De afgegraven grond, het plagsel, gebruiken we onder andere voor het maken van rustplaatsen voor de gladde slang.

Een andere soort maatregel om de bodem een handje te helpen is het toedienen van een mineraalrijk mengsel, zoals steenmeel. Dat is fijngemalen gesteente, wat uitgestrooid wordt over de bodem. De bodem wordt hierdoor als het ware weer ‘opgeladen’. Goed voor de planten, en voor het bodemleven. Naar verwachting starten we hier in 2021 mee, onder andere in de Groote Peel en het Zinkske.

Water vasthouden

Om het water beter vast te kunnen houden worden er onder andere kades aangelegd en sloten verondiept of gedempt. Zo zorgen we ervoor dat de regen die valt, langer vastgehouden wordt in het gebied. Het zure en voedselarme regenwater is namelijk van essentieel belang voor het hoogveen. Bij het verondiepen van de sloten houden we rekening met de cultuurhistorische structuur, zodat je bijvoorbeeld toch in het landschap kan blijven zien via welke vaartjes de turf werd afgevoerd. De grond waarmee de sloten gevuld worden is vaak afgegraven plagsel.

Het verwijderen van berkenopslag en trosbosbes

Het verwijderen van berken is een van de maatregelen om verdroging en het dichtgroeien van het open gebied tegen te gaan. Bomen in het hoogveen verdampen veel water, en de bladeren vangen stikstof uit de lucht dat vervolgens weer uitspoelt op de bodem. Wanneer we geen berkenopslag weghalen, groeit de Peel in korte tijd dicht. We halen natuurlijk niet zomaar bomen weg, en als we bomen verwijderen gebeurt dat gericht.

In onder andere het Zinkske halen we de trosbosbes weg. Deze plant zorgt ook voor verdroging, en verspreid zich snel.

Meer informatie?

Wil je meer weten over het natuurherstel dat we uitvoeren in de Pelen? Laat dan een reactie achter onder dit blog, of stuur mij een e-mail: l.verhoeven@staatsbosbeheer.nl