Vandaag doe ik mijn ronde door het Ulvenhoutse Voorbos.
Wat een prachtig sprookjesachtig bos is dit toch, bedenk ik me, terwijl ik de zonnestralen door het bos zie schijnen en overal vogels hoor en zie. Ik kom hier graag. Niet alleen voor de vogels maar ook om de bijzondere plantjes te bekijken. Het Ulvenhoutse Voorbos heeft namelijk zo veel te bieden.

En toch…toch gaat het niet goed met dit bos. Sommige van u zullen zich afvragen of dat wel klopt wat ik nu zeg, maar als u hier naast mij zou staan dan zult u het ook zien. De vele dode bomen, een waterloop die op de ene plek droog staat en sloten die op andere plekken bijna overstromen of vol met blad liggen. Eigenlijk is het bos droog en nat op de verkeerde plekken en daar lijden bomen onder maar ook bijzondere planten zoals de witte rapunzel. Dit plantje is zeer zeldzaam in Nederland en staat op de rode lijst als bedreigde soort. De witte rapunzel komt voornamelijk voor in beekbegeleidende loofbossen.

witte rapunzel

Niet alleen dit plantje maakt het bos natuurlijk bijzonder, ook o.a. slanke sleutelbloem en knikkend nagelkruid zorgen daarvoor. Deze plantensoorten komen nu nog op een aantal plekken voor in het Ulvenhoutse Voorbos.

knikkend nagelkruid

Het bos is zo bijzonder dat vanuit Europa het Ulvenhoutse Voorbos een Natura2000 status heeft gekregen. Om zo’n status te behouden moet er goed beheerd worden. En daar zit ook wel een beetje de pijn want om eerlijk te zijn hebben we in het verleden daar niet goed genoeg aan kunnen voldoen. Terwijl ik hier over de paden loop, besef ik des te meer dat we dit mooie plekje in West-Brabant een handje moeten helpen en daar ook niet te lang mee kunnen wachten.

Daarom is de komst van de PAS (de landelijke Programmatische Aanpak Stikstof) waar we samen met de gemeente Breda en Waterschap Brabantse Delta, in opdracht van de provincie Noord-Brabant aan werken, een stap in de juiste richting. De maatregelen worden de komende jaren in delen uitgevoerd om het bos tussentijds rust te geven en beleefbaar te houden.

Vorig jaar zijn we al met voorbereidend werk begonnen en hebben we een aantal paden en waterlopen verbeterd. Ook zijn er onlangs peilbuizen geslagen en bodemmonsters genomen om de huidige grondwaterstanden te meten en de bodem- en waterkwaliteit te onderzoeken. Deze week worden van de geplaatste peilbuizen watermonsters genomen en gaan we blessen (bomen markeren).  Bomen met een rode stip gaan weg. Het verwijderen van de bomen zal begin/midden augustus, mits de weersomstandigheden gunstig zijn, in een aantal bosvakken in het westelijke deel van het bos plaatsvinden. Het gaat hier vooral om de snelgroeiende naaldbomen, uitheemse loofbomen en een aantal inlandse loofbomen die verwijderd gaan worden, zo krijgen de overblijvende loofbomen meer ruimte en licht om te groeien. De exoten maken dat het bos zich onvoldoende natuurlijk kan ontwikkelen en leiden daarnaast tot verdroging omdat ze veel verdampen. Loofbomen zorgen op deze plekken voor een betere waterhuishouding. Mocht het nodig zijn dan zullen we daar ook inheemse loofbomen aanplanten.

Ook de waterlopen worden hersteld en opgeschoond zodat we enerzijds water beter kunnen vasthouden bij droogte en anderzijds water kunnen afvoeren bij hevige regenval. Stuwen worden, indien nodig, aangepast en vervangen. Als deze waterlopen weer beter gaan functioneren en de kwelstromen via het grondwater uit de omgeving herstellen, dan zou dit de bijzondere flora ook ten goede kunnen komen om zo weer een beekbegeleidend bos te worden.

Bij het inplannen van dit soort werkzaamheden moeten we rekening houden met de weersomstandigheden maar ook met de flexibiliteit van het bos en de aanwezige planten en dieren. Soms is het verstandig om in korte tijd meerdere werkzaamheden tegelijk of juist na elkaar uit te voeren en andere keren is het beter om tijdelijk pas op de plaats te maken en het bos de tijd te geven zich aan te passen aan de veranderde omstandigheden. Dit om tot het allerbeste resultaat te komen. Voordat er gewerkt wordt in het bos, worden de plekken natuurlijk van te voren zorgvuldig door boswachters geïnventariseerd op nesten, mierenhopen en bomen met nestholtes volgens de regels van Gedragscode Zorgvuldig Bosbeheer en er wordt rekening gehouden met de Wet Natuurbescherming. Ook tijdens de werkzaamheden wordt zorgvuldig gelet op de flora en fauna.

Voor bepaalde meer ingrijpende maatregelen in het bos en de waterhuishouding, moeten we vergunningen aanvragen bij de gemeente of provincie, die dan ook gepubliceerd worden. Om de kaart met de maatregelen in te zien, klik hier. *Update! Laatste versie maatregelenkaart (in pdf).

Intussen ben ik weer aan het eind van mijn ronde gekomen en sta ik bij de auto. Ik werp nog een laatste blik op het bos. Ik kan bijna niet wachten tot we gaan starten. Na jaren achter de schermen te hebben gewerkt aan de plannen, beginnen de veldwerkzaamheden waarschijnlijk al in augustus van dit jaar. Laten we hopen dat de weergoden ons goed gezind zijn tijdens het volledige proces en dat we over een aantal jaren door een prachtig gezond Natura2000 bos kunnen wandelen!