Nieuwe zijgang vuursteenmijn

Op 10 mei is de prehistorische vuursteenmijn Rijckholt feestelijk heropend door vertegenwoordigers van Stichting Ir. D.C. van Schaïk, de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE), Staatsbosbeheer, de Provincie Limburg en de gemeente Eijsden-Margraten. In de vuursteenmijn is ongeveer anderhalf jaar gewerkt aan het behoud van het rijksmonument en aan de modernisering van de inrichting.

Tijdens de werkzaamheden is de mijn gewoon open gebleven voor bezoekers. Daarnaast is het nieuwe Regionaal Informatiecentrum ‘Mijn Rijckholt’ gratis te bewonderen.

Bijzonder

De vuursteenmijn, feitelijk een omvangrijk complex van individuele mijnen, is een archeologisch rijksmonument van wereldklasse. Duizenden jaren geleden werd hier in een 8 hectare groot gebied een belangrijke grondstof gewonnen. Door de lange duur van de winningsactiviteiten ontstonden naar schatting 2000-4000 mijnen, waarvan er zo’n 75 zijn onderzocht en toegankelijk gemaakt. Vuursteen was het staal van de steentijd. Het materiaal is hard en scherp en zeer goed te gebruiken voor het maken van wapens en gebruiksvoorwerpen zoals pijl- en speerpunten, bijlklingen en messen. De mijn is van ongeveer 4200 tot 2650 voor Christus in gebruik gebleven. Het terrein werd in 1881 als oppervlakvindplaats ontdekt door de Belgische archeoloog Marcel De Puydt. Zes jaar later volgde de ontdekking van een prehistorische dagbouwgroeve (het Grand Atelier) en in 1910 de eerste mijnschacht. De vuursteenmijn ligt ongeveer 6 km ten zuidoosten van Maastricht, in het Savelsbos tussen Rijckholt en Sint Geertruid. Van 1964 tot 1972 is er archeologisch onderzoek naar ondergrondse vuursteenwinning verricht door leden van de Nederlandse Geologische vereniging, afdeling Limburg.

Behoud vuursteenmijn

De Stichting Ir. D.C. Van Schaïk nam in 2017 het beheer van de onderzochte mijnen over van eigenaar Staatsbosbeheer en heeft een initiërende en coördinerende rol gespeeld om ze zichtbaarder en meer beleefbaar te maken voor het publiek. De stichting heeft als doel het beheer van ondergrondse kalksteengroeven – en nu dus ook de vuursteenmijnen in het Savelsbos – om aanwezige waarden te behouden en dit bijzondere erfgoed open te stellen voor educatie en onderzoek. Daarnaast was de stichting de afgelopen jaren samen met de RCE verantwoordelijk voor het behoud van de mijn. Bij de consolidatie zijn maatregelen genomen om het archeologische rijksmonument duurzaam in stand te houden zodat eventueel toekomstig archeologisch onderzoek mogelijk blijft en om het publiek het ondergrondse prehistorische mijnlandschap beter te laten beleven. Voor dat doel zijn onder meer vier nieuwe zijgangen van de bestaande bezoekersgang aangelegd door deels ingestort gebied. Op die manier zijn achterliggende, volledig intacte prehistorische gangenstelsels weer bereikbaar alsook beter zichtbaar gemaakt. Het werk is gestart in april 2021 en is in mei 2023 afgerond. Dit project maakte deel uit van het RCE-programma ‘Instandhouding archeologische rijksmonumenten’.

Daarnaast heeft LEADER Zuid-Limburg een subsidie toegekend om de presentatie in de vuursteenmijn te verbeteren en om het informatiecentrum Mijn Rijckholt in te richten. LEADER is een Europees subsidieprogramma om de leefbaarheid en economie op het platteland te ontwikkelen en versterken. De Europese Unie, de Provincie Limburg en de zestien Zuid-Limburgse gemeenten stellen geld beschikbaar voor initiatiefnemers met goede plannen. Voor dit project is dat gemeente Eijsden-Margraten.

Zelf een kijkje nemen?

De vuursteenmijn is met een gids te bezoeken van 1 april tot en met 1 oktober; daarna overwinteren hier vleermuizen. Tickets zijn te boeken via Visit Zuid-Limburg. Het Regionaal Informatiecentrum ‘Mijn Rijckholt’ is het hele jaar door geopend.