De Groninger Waddeneilanden Rottumeroog en Rottumerplaat zijn vogeleilanden. Het zijn, letterlijk en figuurlijk, eilanden van rust voor trekvogels die er komen broeden of juist overwinteren of er tijdelijk neerstrijken als tussenstop op de lange trektocht tussen de rand van het poolgebied naar Afrika en weer terug. De rust, oftewel de afwezigheid van mensen, is een van de belangrijkste waarden van deze eilanden.

Iedere Groninger kent ze wel: ‘onze’ enige en onbewoonde Waddeneilanden Rottumeroog en Rottumerplaat. En vooruit, misschien ook het Zuiderduin nog. De eilanden samen worden ook wel de Rottums genoemd. Ze zijn vanwege de hoge natuurwaarden en hun belangrijke functie in de Waddenzee niet vrij toegankelijk vanwege artikel 20 van de Natuurbeschermingswet. Ook worden ze niet meer fysiek beheerd. De natuur […]

Bioloog Peter Jan Keizer bezocht vogelwachters Vasco van der Boon en Aielle Erens op Rottumerplaat om hen te helpen paddenstoelen te inventariseren en te zoeken naar landslakken. Hij doet verslag van zijn bevindingen.

De natuur op Rottumerplaat is prachtig maar niet ongerept. Planten, vogels, schelpdieren zijn lang geleden of recent, vanuit verschillende delen van de wereld naar onze streken gebracht en ook op Rottumerplaat terecht gekomen. Meningen zijn verdeeld of dat een probleem is of niet.

De vogelwachters op Rottumerplaat kijken, behalve naar vogels, ook naar vlinders.
Om meer te leren over het leven en gedrag van verschillende vogels wordt steeds meer moderne techniek ingezet zoals camera’s en zenders.
Maar ook het ‘ouderwetse’ ringen levert nog steeds veel kennis op.

Weinig plekken in Nederland zullen zo intensief door veldbiologen zijn onderzocht als Rottumerplaat. Toch worden hier nog steeds elk jaar wel nieuwe dier- of plantensoorten voor het eiland ontdekt. Deze zomer werden Duinworteluil en Duinaardrupsendoder ontdekt die een bizarre relatie hebben tot elkaar.

Het seizoen vordert op Rottumerplaat: kwelderplanten bloeien of verdrogen, broedsels komen uit of spoelen weg, onverwachte gasten dienen zich aan en vertrekken weer.

De vogelwachters op Rottumerplaat zagen hele groepen jonge grauwe ganzen vertrekken van het eiland met onbekende bestemming. En ze zagen dat de jonge slechtvalken waren uitgevlogen.

Als de vogelwachters van seizoen 2023 hun werk beginnen op Rottumerplaat is het bijna nog winter. Maar het voorjaar dient zich aan en soort na soort verschijnt.

Er is uiteindelijk maar één plek waar ik een poging kan wagen de woorden te vinden voor het laatste blog. Het blog dat ik al dagen voor me uitschuif omdat het zo duidelijk het eind inluidt van mijn tijd op Rottumerplaat. Een tijd waar ik al heel lang van droomde en die nu waarheid is geworden. Een verlangen dat ergens in mijn jonge jaren zijn oorsprong vond, toen ik als kind van tien, elf jaar voor het eerst, in de herfstvakantie naar Schiermonnikoog ging; mee vogels ringen met Harm Vonk en zijn zoon, mijn beste vriend, Holmer. 

De hondsdagen zijn begonnen, en tussen de abelen hangt een in verhouding koele sfeer ten opzichte van de broeierige baksteenoven-hitte tussen romneyloods en behuizing. De eerste gevallen en al verdorde esdoornbladeren schud ik uit de hangmat, waarin ik plaats neem om de komende regels te schrijven. Een sfeer die desondanks toch ook bevangen lijkt door de zomer, waarin zelfs de meest vertrouwde geluiden iets looms lijken uit te dragen. De enigen die overuren draaien zijn de dazen, tegen wiens ontelbare legioenen niet te vechten is, al sneuvelen er velen onder mijn genadeloze hand.

Juni is ten einde en de herfst van ons verblijf begint hartje zomer op een wisseldag. Een dag die zich op de lange weg naar Rhenen goed leent voor een reflectie van de afgelopen weken. 

Toen we op 1 april aankwamen zijn we begonnen met het ontdekken van het eiland en het opruimen van afval. Met zakken vol plastic liepen we rond. Er kwam geen einde aan. Dit opruimen is één van de taken die we hebben. Toen vonden we ook de eerste nesten. Grauwe ganzen waren vroeg begonnen met broeden en zaten verspreid over de het hele eiland. Sommige hadden een skybox uitgezocht. Bijvoorbeeld op het hoogste duin direct aan zee.

Een nieuw seizoen met nieuwe vogelwachters op Rottumerplaat. Dit jaar althans wel. Hoeveel mensen er bevoorrecht waren dit vaker te doen weet ik niet, maar voor ons – Holmer Vonk en ik, Marc van der Aa – is het de eerste keer, en daarmee gaat voor allebei een reeds lang gekoesterde droom in vervulling.

Het broedseizoen zit erop. En daarmee ook ons avontuur. Rottumerplaat 2021 was het jaar van vijftig jaar Bomans en Wolkers, van een onstuimige start maar desondanks een succesvol broedjaar en van de vele tienduizenden vogels die hier wederom hun welverdiende rust vonden. Als vogelwachters mochten wij dit schouwspel vanaf de eerste rang meemaken. We blikken terug.

Een jubileum. Vorige week, exact vijftig jaar geleden, struinde Jan Wolkers over het eiland. Godfried Bomans’ avontuur was net voorbij. De afgelopen halve eeuw vond in de Waddenzee een groene revolutie plaats. Tijdens het bezoek van de schrijvers was Rottumerplaat nog een werkeiland, bedoeld om de Waddenzee in te polderen. Nu is het een internationaal befaamd natuurgebied, een Werelderfgoed en krijgt de natuur de vrije hand.

De lepelaarskolonie behoort tot de pronkjuwelen van Rottumerplaat. De elegante witte vogels hebben een voorjaar van extremen achter de rug. De kolonie overspoelde twee keer, maar herpakte zich. Recent telden we meer dan zeventig jongen, waarvan dertig een kleurring kregen. Eind goed, al goed. Dankzij de ringen kunnen we hun levensverhaal volgen. Zodat de lepelaars ons kunnen vertellen hoe het met de natuur gesteld is.

Velden met geel rolklaver, zilvergrijs zeealsum, rood en wit prikneus: de planten van Rottumerplaat geven het eiland kleur. De afgelopen weken steken overal planten de kop op die zand en zout kunnen verdragen. Rottumerplaat barst van de bijzondere planten. Dat komt omdat alle kwelderplanten – bij gebrek aan kwelders in Nederland – zeldzaam zijn. Edwin van Hooff en Roos Veeneklaas, twee dierbare vrienden, helpen ons om de planten van Rottumerplaat in kaart te brengen.

De jonge sterns zijn uit het ei gekropen. Dichtbij ons huis lopen bij de puindammen kleine donzige pullen rond. De ouders maken veel kabaal en maken duikvluchten om indringers te verjagen. Eind mei kregen we twee sternringers over de vloer. Meer dan vijftig sterns gaven ze een kleurring, zodat wij en anderen de ringen de komende jaren kunnen aflezen. Dankzij het ringwerk weten we waar de sterns verblijven en kunnen we ze hopelijk beter beschermen.

Duizenden meeuwen nestelen op het eiland, vooral zilvermeeuwen en kleine mantelmeeuwen. Ze broeden hier gebroederlijk naast elkaar in kolonies. Het tellen van de meeuwen is een vak apart. Speelnesten, inhoud van braakballen, vissersboten, het tij: ze spelen een rol bij de tellingen.

Op Rottumerplaat ligt een bijzonderheid: een dode walvis. Normaliter wordt zo’n kadaver meteen opgeruimd, maar op dit natuureiland mag de walvis ongestoord vergaan en ontbinden. Onderzoekers houden nauwgezet bij hoe dat proces verloopt. Vandaag komen Hans Verdaat en Martin Baptist, onderzoekers van Wageningen Marine Research, op bezoek voor hun maandelijkse metingen. Als vogelwachters helpen we een handje mee.

Het broedseizoen start hier met de grauwe ganzen. Begin april zagen we bijna overal op Rottumerplaat ganzen op het nest zitten. Geregeld vloog een ouder verschrikt op. Drie weken later vinden we veel lege nesten, maar geen ganzenkuikens. Een mysterie. Waar zijn de kuikens gebleven?

De spits is eraf. Bijna drie weken wonen we nu op dit bijzonder fraaie natuureiland. Op de meest noordelijke en misschien wel meest afgelegen plek van Nederland. Na talloze verkenningen en telronden krijgen we het eiland en haar bewoners in de vingers. We genieten enorm. Volg ons op Instagram voor een dagelijks @Rottumerplaatje.

Dit broedseizoen aan ons – Frank Oosterhoff en Addo van der Eijk – de eer om de vogels van Rottumerplaat te beschermen en te tellen. Op Goede Vrijdag zetten we hier onze eerste wankele stappen, na een onstuimige vaartocht vanaf de Eemshaven. De eerste dagen geven Aaldrik Pot en Nicolette Branderhorst, onze voorgangers uit 2019, en Jaap Kloosterhuis van Staatsbosbeheer een spoedcursus Rottumerplaat. Ze bezorgen ons een vliegende start.

Het vogelwachtseizoen 2020 op Rottumerplaat is afgesloten. Vogelwachters Bram Ubels, Christian Brinkman en Sita van Hoorn zijn weer terug aan de wal en voor hen alle drie was dat best even wennen. In dit blog blikken ze terug op een seizoen vol met bijzondere waarnemingen van broed- en trekvogels, dag- en nachtvlinders en andere insecten en delen nogmaals hun verwondering over het leven en werken op het bijzondere eiland. Waar ze, hoe idyllisch het leven op een onbewoond eiland ook lijkt, helaas ook hard met onze consumerende en vernietigende manier van leven worden geconfronteerd…

In de staart van het vogelwachterverblijf op Rottumerplaat observeren Bram en Sita grote groepen zangvogels op weg naar hun overwinteringsgebieden. De Afrikagangers zijn inmiddels al een stuk verder op hun ‘Route du Soleil’, deze maand maand treffen de vogelwachters voornamelijk vogels die in Zuid-Europa overwinteren. Voor hen gelden gelukkig geen inreisbeperkingen …

Na drie maanden is vogelwachter Christian Brinkman weer terug naar vaste wal. Hij werd begin deze maand afgelost door Sita van Hoorn. In de laatste periode van de vogelwachterstijd op Rottumerplaat doen Bram en Sita nog volop tellingen en mooie waarnemingen. Sita stelt zichzelf aan u voor en doet meteen verslag van een bijzondere vondst.

Vogelwachters Bram en Christian vertellen in hun nieuwste blog over de minder leuke kant van een eiland: al het vuil dat er dagelijks aanspoelt.
Omdat de meeste jonge vogels op Rottumerplaat zijn uitgevlogen, kunnen ze sinds deze maand flink vuilruimen maar bij sommige vondsten ook even wegdromen naar andere oorden …

Rottumerplaat is voor veel vogels een aantrekkelijke tussenstop op hun trekroute. In de afgelopen maanden deden vogels uit verschillende windstreken het eiland aan. Vogelwachters Bram Ubels en Christian Brinkman speurden in óf buiten hun schuiltentje naar geringde exemplaren en dat levert iedere keer weer een mooi verhaal op …

De afgelopen week zorgden de weersomstandigheden voor samengeknepen billen bij de vogelwachters van Rottumerplaat. Bram en Chris zagen kokmeeuwen en scholeksters met het verhoogde tij verwoede pogingen doen hun nesten te redden. Het water kwam op 6 juli zelfs tot aan de voet van de Stuifdijk met desastreuze gevolgen…