Een maand geleden schreef ik over de spannende dagen waarin we verkeerden. Inmiddels zijn er wat dingen veranderd, want als ik nu door die natuurgebieden Ter Borg of Breedwisch loop, voelt het heel stil aan. Er lopen geen schapen meer. En dat heeft gevolgen voor de natuur.

De schapen die er nog liepen zijn door de pachters dichterbij huis geplaatst en de schapen in Ter Borg lopen achter een afweerraster. De wolf laat zich nog steeds zien, dus de schapen blijven voorlopig achter dit raster. Daarnaast zoeken we een duurzame oplossing, want of deze wolf blijft of niet, de kans is groot dat we in de toekomst wolven tegenkomen.

De waarde van schapen op de heide

Schapen helpen al eeuwenlang om graslanden en heide open te houden. Ze eten gras, struiken en jonge boompjes. Zo zorgen ze ervoor dat het gebied niet dichtgroeit. Zonder schapen zou de heide verdwijnen. En door hun grazen ontstaat een afwisselend landschap. Ze maken open plekken in de begroeiing zodat er meer zonlicht op de grond komt. Dat is belangrijk, want heideplanten hebben licht nodig om te groeien. Dankzij de schapen blijft de heide gezond en vol leven.

Het domino-effect van geen schapen

Dat er nu geen schapen in Ter Borg en Breedwisch lopen, is niet meteen een groot probleem. Maar als dit langer dan één seizoen duurt, heeft dat gevolgen. Heideplanten maken nieuwe scheuten aan als ze begraasd worden. Zonder schapen gebeurt dat niet. Dit is een probleem voor het heideblauwtje, een vlinder die eitjes legt op jonge heidescheuten. De rupsen eten de blaadjes en takjes van struikhei. Als de heide veroudert, verdwijnt hun voedsel en krijgen ze het moeilijk. Ook de plant duivelsnaaigaren (klein warkruid) heeft jonge heide nodig. Deze plant maakt zelf nauwelijks bladgroenkorrels aan. Dat betekent dat hij zelf geen voedsel kan produceren. Dat haalt hij uit gastplanten, waar hij met zuigworteltjes voedingsstoffen uit haalt. In Groningen groeit hij alleen in Ter Borg. Als de heide te oud wordt, verdwijnt ook deze bijzondere plant. Daarom zijn schapen zo belangrijk voor de heide.

Machinaal maaien?

Een alternatief voor schapenbegrazing is machinaal maaien. Maar dit is niet ideaal. Schapenbegrazing is natuurlijker en zorgt voor meer variatie in hoogte en leeftijd. Daarnaast zorgt de schapenmest ook weer voor ander leven in het gebied. De mest trekt kevers aan, die weer een voedingsbron zijn voor vogels als de grauwe klauwieren.

De heide heeft schapen nodig

Kortom, de heide heeft de schapen nodig. Maar hoe kunnen we dat nu veilig doen? Idealiter loopt er overdag een schaapsherder met de kudde door de terreinen en overnachten de schapen in een schaapskooi. Maar daar hangt een prijskaartje aan. En het kan niet overal. Een gescheperde kudde zou voor Ter Borg een oplossing kunnen zijn. Maar voor een gebied als Breedwisch is dat veel moeilijker. Daar staat geen schaapskooi. Moeten we dat gebied dan helemaal in de wolfwerende rasters plaatsen? Dat betekent wel wat voor het landschap. En het kost ook veel geld. Samen met de pachters en de provincie zoeken we naar de meest passende en haalbare oplossing. Wat dat voor de gebieden in Westerwolde wordt, blijft ook voor ons nog even spannend.

Boswachter Jelka