Plankenpad wat symbool staat voor het oude kerkenpad

Het klinkt misschien raar, maar in het bos op Houwingaham bij Bad Nieuweschans kan je wandelen en fietsen bovenop een dorp. Je hoeft geen gekke capriolen uit te halen door op daken te lopen, je kan gewoon op wandel- en fietspaden blijven.

Dorp onder de grond
Het dorpje Houwingaham ligt namelijk 1,5 meter onder een dikke zeekleilaag. De vroegste vermelding van dit dorp in veenontginningsgebied gaat terug naar het jaar 1325. Op het veen werd rogge verbouwd en er liep vee. Als gevolg van de ontginning begonnen de landerijen te dalen, waardoor er problemen met de afwatering ontstonden. De bewoners zagen geen kans hogere gronden op te schuiven, zoals elders wel gebeurde. Uiteindelijk kreeg de Dollard vat op het gebied via de nabijgelegen Westerwoldse Aa. Vele dorpen zijn in die tijd overspoeld en onder een dikke zeekleilaag verdwenen.

Vloek
Maar eigenlijk is het oude volksverhaal wat over deze gebeurtenis gaat, veel mooier om te vertellen. Het verhaal gaat dat de verantwoordelijke voor deze overstromingen een Gronings ‘zeewiefke’ was, een zeemeermin. Ze zwom in de Eems en viel zeelieden lastig. Zeelieden waren dit op een gegeven moment zat en namen het zeewiefke gevangen. Ze was zo boos dat ze een vloek uitsprak: ‘Reiderwolde zal vergaan! Er zal geen steen blijven staan!’. Niet veel later gebeurde dit ook. Niet alleen met Reiderwolde, maar met het hele Reiderland. Vele dorpen verdronken in de zee, waaronder ook het dorpje Houwingaham.

Oude vondsten
Vele eeuwen later, in het jaar 1933, was boer Jan Fekkes Botjes bezig met drainagewerkzaamheden op zijn land bij Nieuweschans, het land dat ooit door de Dollard werd verzwolgen. Hij vond bij deze werkzaamheden steenklompen van twee bij twee meter, kloostermoppen en kloosterpannen. De boer besloot om op 25 april 1933 een brief te sturen naar de Rijksuniversiteit Groningen waarin hij vertelde over zijn vondsten en zijn vermoeden dat dit wel eens om een verdronken dorp kon gaan. Het antwoord liet op zich wachten, waarna Botjes de kloosterstenen verkocht.

Archeologisch onderzoek
Hiermee was de kous niet af, zo’n 60 jaar later kreeg de toen 86 jarige Botjes een brief op de mat met het antwoord van de universiteit. Zijn brief was om onduidelijke redenen ergens in een la belandt en pas net weer teruggevonden door archeoloog Henny Groenendijk. In de brief stond dat Botjes inderdaad de funderingen van de verdronken kerk van Houwingaham had gevonden. In de jaren ’90 vond er archeologisch onderzoek plaats en werden er resten van een kerk, begraafplaats, twee steenhuizen en wat afval uit de middeleeuwen gevonden. Sporen van huizen werden niet gevonden, deze waren waarschijnlijk van hout en verdwenen in de overstromingen. Daarnaast hadden de inwoners van het dorp waarschijnlijk zelf al veel opgeruimd voordat het water kwam. Na het onderzoek zijn de resten van het dorp weer toegedekt en onder de grond gebleven.

Aangelegde natuur
Tussen 1998 en 1999 is het natuurgebied Bos op Houwingaham aangelegd in het kader van het project herinrichting Oost-Groningen. Er is bos geplant en er zijn natte plas-dras gebieden aangelegd. De plek is nu een huis voor vele plant- en diersoorten. Daarnaast kan je er heerlijk wandelen en fietsen over verschillende paden met als hoogtepunt het plankenpad dat richting de waterval leidt. Dit pad symboliseert het oude kerkenpad wat vroeger naar de kerk liep in Houwingaham.

Kortom, een prachtig gebied met een rijke historie. Zeker het bezoeken waard!

Boswachter Beppie