Grote stinkzwam

Op een mooie herfstige dag ben ik aan de wandel in het Emergobos. De bladeren vallen van de bomen en nemen de mooiste kleuren aan, je ziet dieren zich klaarmaken voor de winter en overal zie je de meest uiteenlopende paddenstoelen uit de grond poppen. Waar de één er qua kleur en vorm uitspringt, heeft de andere weer hele andere eigenschappen waardoor ‘ie niet te missen is…

Kadavergeur
En dat heb ik op de bewuste mooie herfstdag gemerkt. Terwijl ik verder wandel, ruik ik ineens iets vreemds. Het is te omschrijven als een kadaverachtige geur. Rottend vlees dus. Ik hoef niet lang na te denken wat het is, want deze geur heb ik vaker geroken. Als je deze geur eenmaal in je neus hebt opgeslagen, weet je de volgende keer meteen wat er aan de hand is: in de buurt staat een grote stinkzwam. Af- en aanvliegende vliegen verraden zijn schuilplaats vlak naast het pad.

Heksenei
Daar zie ik een dikke, witte steel met een klokvormige kop. De kop is slijmerig en zacht, olijfgroen en met een witte ring op de top. Maar zo heeft de grote stinkzwam er niet vanaf het begin af aan uitgezien. Hij ontwikkelt zich namelijk ondergronds en komt als een witte, eivormige structuur aan het oppervlak. Dit wordt ook wel een heksenei genoemd. Wanneer het ei openbarst, komt het vruchtlichaam van de zwam tevoorschijn. Dit duurt al met al soms maar 1,5 tot 2 uur. De stinkzwam kan zo snel groeien, doordat het een sponsachtig lichaam heeft, wat door waterdruk uit het ei springt. Zijn wetenschappelijke naam is Phallus impudicus, wat iets als ‘onzedelijke penis’ betekent.

Insectenlokker
Mensen vinden de geur van de stinkzwam vaak niet erg appetijtelijk, maar toch is het voor andere soorten woest aantrekkelijk. De olijfgroene, slijmerige kop met kadavergeur, lokt insecten (vliegen, aas- en mestkevers) die de vruchtenmassa in korte tijd verwijderen. Deze insecten leggen hun eitjes graag in dode dieren, zodat de larven die uit de eitjes komen meteen genoeg te eten hebben. Toch komen de insecten die gelokt worden niet bedrogen uit: het slijm smaakt heel zoet, en dat vinden ze lekker.

De grote inktzwam heeft hier ook wat aan: in het slijm zitten sporen, een soort eitjes van de zwam, die met het slijm en al worden opgegeten door de insecten. Door de poep van de insecten worden de sporen verspreid. Daarmee is de voortplanting van de grote stinkzwam geregeld.

Waardering
Van insecten krijgt de zwam dus genoeg waardering. Van de mens wat minder: hij stinkt, met de Nederlandse naamgeving wordt dat nog eens extra benadrukt en er wordt ook nog naar z’n hoofd geslingerd dat het een onzedelijke penis is. Maar niets is minder waar! Het is namelijk een erg nuttige paddenstoel. De schimmeldraden onder de grond (van waaruit de paddenstoel groeit) breken dood materiaal af, zodat voedingsstoffen weer gebruikt kunnen worden door andere organismen en niet blijft liggen. Het is dus een geweldige opruimer. Onmisbaar in de ecologische kringloop.

Boswachter Beppie