Bruine kikker

Het is warm voor de tijd van het jaar. Tijdens een wandeling door natuurgebied de Hoogte bij Heiligerlee doe ik mijn muts af en rits ik mijn jas open. In mijn rechter ooghoek zie ik een springende beweging. Ik kijk op en zie een bruine kikker. Op zich niks geks zou je zeggen. Maar voor de maand januari wel een bijzondere ontmoeting.

Glanzend in de zon

De kikker zit muisstil tussen de gevallen bladeren verstopt. Ik bekijk ‘m van een afstandje. Zijn glanzende huid licht op in de zon. Maar dat is nu juist een potentieel probleem. Bruine kikkers, en amfibieën in het algemeen, houden normaal gesproken hun winterslaap rond deze tijd.

Winterslaap

Kikkers zijn koudbloedig. Dat betekent dat hun lichaamstemperatuur afhangt van de temperatuur in de omgeving. Als ze teveel afkoelen, kunnen ze minder goed bewegen. In de herfst wordt er alleen tijdens de warme middaguren naar voedsel gezocht. Als de temperaturen echt lager worden, gaan kikkers in winterslaap. Sommige soorten overwinteren op het land, op vorstvrije plekken. Zoals in een kuiltje of een al gegraven holletje door een ander dier. Andere soorten kiezen liever de bodem van een vijver of een sloot.

Niet meer ademen

Als ze eenmaal een geschikt plekje gevonden hebben, worden kikkers heel koud en ademen bijna niet meer, alleen nog door de huid. Hun hart klopt langzaam en het bloed stroomt traag door hun lijf. Dit kost al met al weinig energie en ze kunnen op hun opgebouwde reserves normaal gesproken makkelijk op deze manier de winter doorkomen. Als de temperatuur in het voorjaar weer oploopt, komen kikkers uit hun winterslaap. Voor een bruine kikker is dat normaal rond de maanden maart/april. En dus niet begin januari.

Tijdens het observeren van de bruine kikker pak ik mijn telefoon erbij. Want: één ontwaakte kikker maakt nog geen lente. Met andere woorden: het is nog te vroeg om conclusies te trekken. Ik lees meerdere berichten over eerder ontwaakte amfibieën dit jaar, maar nog niet in grote getale.

Niet meteen een groot probleem

Doordat de temperatuur nu al flink gestegen is, kunnen kikkers, en dieren in het algemeen die een winterslaap houden, denken dat het al lente is. Dit hoeft voor deze kikker niet meteen een groot probleem te zijn. Maar dat kan het wel worden als er nog een vorstperiode aankomt. Als ze al vroeg aan hun voortplanting beginnen en er komt vorst, vriezen de eitjes en de kikkervisjes kapot.

Kwetsbaar

Een kikker kan wel tegen een stootje, maar het moet niet te lang duren. De vaak abrupte afwisseling van (te) warm en dan weer (relatief) koud tijdens de winters kan de kikker wel parten gaan spelen. Het wakker en actief blijven kost energie. Ze moeten teren op hun reserves, en dat maakt kikkers wel kwetsbaar. Daarnaast vormen ze een gemakkelijke prooi voor jagende blauwe reigers of bunzings, omdat de kikkers nog traag zijn.

Ik loop weer verder en kijk nog even achterom. De kikker springt weer verder. Hopelijk kruipt ‘ie lekker in z’n holletje als het wel weer kouder wordt.

Boswachter Beppie