Veel mensen die door de bossen van Ter Apel lopen hebben een mening over hoe het bos er nu bij ligt. En dan met name de sparrenbossen in het noordelijke gedeelte van het bos. Geloof me, ook intern voeren wij discussies over de toekomst van deze bossen.

Verzwakte bomen

De afgelopen paar zomers waren warm en droog. Deze droogte heeft invloed gehad op de gezondheid van de bomen. Een goed voorbeeld hiervan zijn de fijnsparbomen. In veel van deze bomen zit letterzetter. Een klein kevertje dat onder de schors van de boom zit. Bij een gezonde boom, wordt z’n beestje eruit geharst. Door de droogte worden de bomen zwakker waardoor de letterzetter vrij spel heeft. Een zwaar aangetaste boom gaat dood.

Je ziet nu dat bosvakken waar alleen fijnspar staat, volop sterven. Wat doen we met deze vakken? Gaan we het hout nu verwijderen zodat de kwaliteit nog redelijk oké is en het nog gebruikt kan worden. Of laten we de boel, de boel en wachten we af. Met als gevolg dat deze bomen instorten en we maar moeten zien hoe het gebied zich vanzelf verder ontwikkelt. Voordat zich hier weer een bos ontwikkelt zijn we jaren verder. En laten we de regie los, of willen we enige sturing hebben in wat voor soort bos we willen? Meestal streven we naar een bos met boomsoorten die horen bij het plaatselijke bodemtype. Moeten we dat loslaten? Willen we over ongeveer 25 jaar weer door een piepjong, maar dicht bos lopen of hebben we genoeg geduld en wachten we veel langer?

Toekomstbestendige bomen

Op sommige plekken, vooral die gevaar opleverden, hebben we een paar jaar geleden aangetaste bomen verwijderd. Maar ook bomen opnieuw ingeplant. We hebben toen gekozen voor andere soorten en niet meer een heel bosvak met maar één soort. De bosvakken met maar één soort vormen we langzaam om naar gemengde loofbossen. Deze kunnen beter tegen een stootje en hebben meer biodiversiteit.

Andere soort bomen in het bos

Staatsbosbeheer gebruikt in haar bossen altijd inheemse soorten (bomen en planten die hier altijd al voorkwamen en thuishoren), het liefst zo lokaal mogelijk. Door de klimaatverandering kijken we nu voorzichtig ook naar soorten die iets zuidelijker in Europa voorkomen. Deze soorten zijn meer gewend aan droogte en warmte. Maar de bomen moeten wel tegen vorst kunnen. Een voorbeeld is de elsbes. Deze kom je voorlopig nog niet tegen in Ter Apel. De bossen in Ter Apel staan op papier als natuurbos. Dat wil zeggen: bossen bestaande uit inheemse bomen en struiken met een diverse leeftijdsopbouw, veel dood hout en met een natuurlijke ondergroei van kruiden, varens en mossen, typisch voor de betreffende bodem.

Strooiselverbetering

Iets waar vroeger met de aanplant van bomen geen rekening mee werd gehouden, is met strooisel verbeterende soorten. De bladeren van de linde, esdoorn, hazelaar en zoete kers verteren makkelijk en hierdoor verbetert de strooisellaag (dat gedeelte van de bodem waar bladeren en naalden nog herkenbaar aanwezig zijn) op de bosbodem. Het blad van bijvoorbeeld een beuk verteert heel langzaam. Als je door een beukenbos loopt zie je eigenlijk geen jonge bomen en struiken groeien. Dat komt door de dikke onverteerde strooisellaag en door lichtgebrek. Een bos met alleen eiken heeft vaak ook een dikke onverteerde, zure strooisellaag waardoor bijzondere bosplanten zoals bosanemoon en bosviooltjes verdwijnen.

Loofbomen in onze natuurbossen

Veel sparrensoorten zijn exoten uit noordelijke koudere streken en zullen het in de toekomst steeds minder goed doen in ons land. In onze natuurbossen planten we overwegend loofhoutsoorten. Een loofboom kan beter tegen de nieuwe klimaatomstandigheden, want een loofboom verdampt minder water dan een naaldboom.

Kortom, we staan voor een grote uitdaging. Ook wij houden veel van bomen en wandelen graag door een gezond bos. Maar om dat bos gezond te houden, moeten we nu wel keuzes maken.
Dus als je een lege plek in het bos van Ter Apel ziet: een grote kans dat er verzwakte bomen stonden.

Boswachters Leon en Jelka