In het holst van de nacht, als iedereen slaapt, komen ze tevoorschijn. Ze sluipen door het bos met hun lange haren en puntige mutsen. Samenzweerderig gaan ze in een kring staan en pakken elkaars hand vast. Ze beginnen te dansen en zingen met hun schelle stemmen tot het bijna licht wordt. Daarna verdwijnen ze snel in de schemer van de ochtend. Op dezelfde plek poppen plots allemaal paddenstoelen op. In dezelfde kring als de heksen stonden...

Dit is één van de verhalen die rondgaat over een ogenschijnlijk mysterieus fenomeen: de heksenkring. Zo worden paddenstoelen genoemd die in een kring staan. Maar is het wel zo mysterieus?

Ik zal je uit het sprookje helpen: nee. Heksenkring is een term die uit de Middeleeuwen komt. Paddenstoelen werden in die tijd als iets bovennatuurlijks gezien. De kringen zouden het werk van de duivel zijn en ze hadden te maken met allerlei schimmige zaakjes zoals zwarte magie en hekserij.

Er werd zelfs gezegd dat wanneer je in zo’n kring ging staan, en je het gezang van de heksen in de verte hoorde, je snel weg moest rennen. Als je te lang zou blijven staan, namen ze je mee diep het bos in en zag je de bewoonde wereld misschien nooit meer terug.

Ik liep deze week in het Adriaan Tripbos bij Sappemeer, toen ik onder de eikenbomen zo’n heksenkring zag opdoemen. De cirkel was niet helemaal rond, maar viel op tussen de gevallen bladeren. Ik liep er naar toe om de paddenstoelen van dichtbij te bekijken.

De verklaring voor de kringen is niet zo ingewikkeld. Onder paddenstoelen in de grond zit een heel netwerk van schimmeldraden. Ook wel zwamvlok of mycelium genoemd. Deze draden groeien onder de grond, op dood hout of in afgevallen blad.

De kring ontstaat doordat de schimmeldraden onder de grond vanuit een centraal punt gelijkmatig naar alle kanten groeien om voedingsstoffen te bereiken. Net zoals de spaken vanuit het middelpunt van een wiel. Aan de buitenrand van de zwamvlok zijn de meeste voedingsstoffen, daar is de schimmel dan ook het meest actief. Als de weersomstandigheden goed zijn, vochtig en niet te koud, dan groeien uit kleine knopjes langs de rand de paddenstoelen. De zwamvlok is dus eigenlijk een soort plant van de paddenstoel. Een heksenkring kan elk jaar weer groeien, soms wel een meter!

Ik kom dichterbij de plek en zie dat de kring bestaat uit roodbruine schijnridderzwammen. Ik loop er een rondje omheen en hurk om de paddenstoelen goed te bekijken. Voor de zekerheid blijf ik aan de rand van de kring. Want, je weet maar nooit…

Boswachter Beppie