Adelaarsvaren te lijf
Bij Staatsbosbeheer vinden we het belangrijk om jongeren kennis te laten maken met ons werk en daarbij ook de nodige werkervaring op te laten doen. Ik ben altijd blij als er weer een stagiaire naar Westerwolde komt. Iemand met een frisse blik en een andere kijk op zaken. Dat houdt ons scherp en geeft interessante discussies. Momenteel loopt Sybe bij ons stage. In dit blog stelt hij zich voor en neemt hij jullie mee naar zijn onderzoeksgebied.
Hoi allemaal,
Mijn naam is Sybe van der Roest en ik loop komend halfjaar stage bij Staatsbosbeheer in Westerwolde. Dat doe ik vanuit mijn hbo-studie toegepaste biologie. Staatsbosbeheer heeft mij de opdracht gegeven om de bossen rondom Ter Apel klimaatbestendiger te maken. Momenteel ligt mijn focus op de adelaarsvaren die een bos stil laat staan.
Invloed van adelaarsvaren
In de oude bossen rondom Ter Apel is de adelaarsvaren steeds dominanter aanwezig. Deze varen brengt mooie plaatjes met zich mee als ze fris groen zijn, en hebben ook enige charme wanneer ze beginnen te verwelken en bruine vlaktes achterlaten. Wat is er dan nu aan de hand? Onder de varen kan naar verloop van tijd nauwelijks tot niks meer groeien. Dit komt door het zure milieu dat hij creëert. Dit zure milieu, dat versterkt wordt door de stikstofdepositie, zorgt ervoor dat bladeren en takken enorm langzaam afbreken. Uiteindelijk raakt de bodem zo zuur dat hij alleen nog geschikt is voor de varen en niet voor mossen, kruiden of opkomende bomen. De biodiversiteit is in situaties waar de adelaarsvaren de overhand heeft genomen erg laag. Dit is niet altijd erg, het is een zeer stabiele situatie. Maar te stabiel kan nadelig zijn voor de toekomst. Mocht er een boom in een bos met adelaarsvaren omvallen, dan komt er niks anders terug dan alleen varens. Wordt er niks aan gedaan, dan kan dit gemakkelijk honderden jaren aanhouden.
Proefvlakken
Hier kom ik dus kijken. In het Roelagerbos, ten noorden van Ter Apel, heb ik enkele proefvlakken gemaakt. In november van dit jaar zijn deze vlakken bewerkt met een bosfrees. De humuslaag is tot fijner materiaal verpulverd waardoor het in theorie sneller zal afbreken. Het effect is dat het milieu van de bodem niet meer geschikt is voor een totale bedekking van de varen. Er komen gradiënten, verschillen, in de bodem. Deze nieuwe situatie biedt de kans voor natuurlijke verjonging van eik, berk, beuk of van andere soorten die hun zaden in de bodem hebben zitten. We willen een divers bos, daarom worden er na enkele jaren ook nieuwe soorten aangeplant zoals esdoorn, populier en linde. Door deze diversiteit zal het bos weerbaarder zijn tegen ziektes, plagen en het veranderende klimaat.
Het is nog onbekend of dit gaat werken, daarom zijn er eerst enkele proefvlakken gemaakt die voor drie jaar worden gemonitord.
Bekijk het zelf
Bent u geïnteresseerd in hoe het er uit ziet? Dan kunt u een wandeling maken door het Roelagerbos dat onderdeel is van de Ter Apelerbossen. Volg het boswachterspad en u zult de proefvlakken vanzelf treffen.
Groetjes,
Sybe van der Roest
geef een reactie
Rob
Hoi Jelka. Wat is er mis met een langdurige en dominante groei van de Adelaarsvaren? Waarom moet er weer door ‘de mens’ ingegrepen worden in de natuurlijke gang van zaken? Nota bene bij wijze van proef, zodat de uitkomst van de ingreep ongewis is.
Hoeveel Adelaarsvarens zijn/worden er in het kader van deze proef verwijderd, over welke oppervlakte? Wat gebeurt er met deze varens?
Sybe
Hoi Rob,
Dat zijn goede vragen, en ook punten die erg belangrijk zijn. Met een klein stuk adelaarsvaren is niks mis, en heeft ook zijn eigen natuurwaarde. Echter bij een groot oppervlak belemmerd het de natuurlijke verjonging van het bos. De reden waarom de mens er op moet ingrijpen is omdat het jammer genoeg geen natuurlijke gang van zaken is, door menselijke invloeden (uitstoot) neemt de varen zo enorm toe. Dus juist om de natuur te behouden moet er iets aan gedaan worden, zo niet, dan neemt de varen het gehele bos over. Met deze proef hoop ik juist zoveel mogelijk een natuurlijke situatie terug te brengen. Door verschillen aan te brengen in de structuur van het bos.
Er wordt niks afgevoerd bij deze proef, alle voedingsstoffen blijven in het gebied. De adelaarsvaren wordt dus mee gefreesd. Er zijn kleine proefvlakken gemaakt van 100 m2 en grote proefvlakken die maximaal 2.500 m2 zijn. Er zijn in totaal 9 proefvlakken gemaakt in naald- en loofbos.
Hopelijk zijn je vragen zo beantwoord
Ed Romeijn
Frezen is misschien niet zo verstandig.
In Engeland en Wales (Brecon Beacons) heeft men daar veel ervaring mee.
Een van de vele voorbeelden hoe adelaarsvaren mechanisch aangepakt kan worden.
http://www.brackenbruiser.co.uk
Boswachter Jelka Vale
Hallo Ed, dat is interessant. Bedankt voor informatie. Ik zal zorgen dat het bij de juiste mensen terecht komt.
Sybe
Hoi Ed,
De bracken bruiser is inderdaad een bekende beheermethode. Waarom ik hier niet voor heb gekozen heeft twee verklaringen. Het apparaat wordt al jaren in Engeland gebruikt en is enorm ontwikkeld, alleen neemt het probleem daar niet af en zelfs toe. Dus werkt die bruiser nou echt? De volgende reden is dat met de bruiser er meerdere jaren beheerd dient te worden. Dus vaker met machines het bos in, iets wat we juist niet willen.
Of frezen wel of niet verstandig is gaan we zien met dit onderzoek. Het is nog niet eerder toegepast in Europa.
Ingrid
Ik hoop dat het dat brengt wat je hoopt. Hoewel ik de begroeiing door de adelaarsvaren wél een prachtig gezicht vind..
Boswachter Jelka Vale
Hallo Ingrid, dat snap ik en die mening deel ik met je. Alleen voor de ontwikkeling van het bos is alleen adelaarsvaren niet goed. De wortels van de varen kunnen wel 2 meter per jaar groeien en zoals Sybe uitlegt groeit er vervolgens niks meer onder die varens. En we streven naar een bos met verschillende soorten bomen en ook verschillende leeftijden in bomen. Er zijn nu proefvakken gemaakt. Niet alle varens zijn weggehaald en die ambitie hebben we ook niet.
Ine Bles
Interessant, jammer dat je dan niet het hele project kun volgen als je er maar een half jaar bent. Het monitoren gebeurt dan door de collega’s?
Boswachter Jelka Vale
Hoi Ine, jazeker. Het team in Westerwolde gaat de ontwikkelingen in de gaten houden.