Op het enige overgebleven heideterrein ten westen van de Stad Groningen verkent een van onze vrijwilligers het zandpad op de Jilt Dijksheide. Het is een unieke locatie. De Jilt Dijksheide is het enige overgebleven heideterrein in het Westerkwartier, waar ook nog een deel hoogveen ligt. Juist op deze locatie ligt de levendbarende hagedis regelmatig te zonnen.

De zoektocht

Voor de levendbarende hagedis is het de enige vindplaats ten westen van de stad Groningen, in het Westerkwartier. Met wat geluk spot je de levendbarende hagedis ook zelf. Wichard is inventarisatie vrijwilliger voor Staatsbosbeheer en kent de hotspots van het terrein. Op het zandpad naast het hoogveen relict heb je een kans om ze te zien liggen. Op de scheiding tussen het zandpad en het lange gras kun je, als je veel geluk hebt de hagedis zich zien opwarmen.

De soort

De levendbarende hagedis (zootoca vivipara) is een relatief kleine soort met een maximale totale lengte van 18 cm. Deze lengte wordt zelden bereikt. De grondkleur is bruin, met soms een groenige of rossig-bronsachtige glans. De mannetjes van de levendbarende hagedis hebben een oranje buik met veel zwarte stipjes. Vrouwtjes hebben een gelige buik zonder stipjes. De soort is beschermd volgens de Wet Natuurbescherming. Je hebt de grootste kans om de hagedis te zien in de ochtend of in de avond. In de middag is de hagedis vaak al opgewarmd en trekt de soort zich juist terug in de begroeiing. De hagedissen zijn schuw, ze vormen zelf prooien voor soorten als een vos, bunzing, torenvalk en hermelijn.

Levenswijze

Levendbarende hagedissen zijn zoals de naam al zegt eierlevendbarend. De eieren komen in het moederlichaam tot ontwikkeling en komen tijdens of zeer kort nadat ze zijn afgezet, uit. De grootte van het legsel is sterk afhankelijk van de grootte van het vrouwtje en varieert tussen de drie en acht jongen met een gemiddelde van 5,6. In de vrije natuur is de hoogst vastgestelde leeftijd acht jaar. Gemiddeld worden echter leeftijden van drie tot vier jaar bereikt. Heide en hoogveen vormen de voorkeurshabitat. De soort komt ook voor in open bossen en ruige graslanden, in bermen van (spoort)wegen en in een beperkt deel van de duinen. De levendbarende hagedis is een vochtminnende soort die in de genoemde landschapstypen veel wordt aangetroffen op oevers en vochtige terreindelen.

Tellen maar

Op de Jilt Dijksheide is een monitoring route voor de levendbarende hagedis. Via een vast protocol wordt er jaarlijks geteld, zodat de jaren goed vergeleken kunnen worden. Hierdoor kunnen de gegevens gedeeld worden met RAVON, om de lokale gegevens te vergelijken met de landelijke trend en gegevens. Zie je iemand in een Staatsbosbeheer shirt of jas over de heide lopen, grote kans dat het Wichard is en hij de monitoring route aan het lopen is. Heb je vragen? Blijf bij de afrastering staan en sein even, hij legt je vol enthousiasme meer uit over deze bijzondere soort!

Wandelen op de Jilt Dijksheide

Het enig overgebleven heideveld in het Westerkwartier, Jilt Dijksheide. Dit heidegebied was vele generaties in het bezit van de familie Dijk. Jilt Dijk, een van de telgen uit dit geslacht, heeft hier nog heel lang turf gestoken. Er ligt ook een pingo-ruïne, een ronde poel die dateert uit de ijstijd. Pal langs de Jilt Dijksheide loopt een oude trambaan. Deze lijn werd in 1913 aangelegd en onderhield een lijndienst tussen Groningen en Drachten. Het werd later ook wel de Philips-lijn genoemd omdat de in Drachten gevestigde firma de lijn gebruikte voor het transport van goederen. De lijn deed tot 1985 dienst en werd daarna volledig ontmanteld. Over het tracé lopen nu diverse wandel en fietsroutes.

De pingo is een uniek overblijfsel uit de ijstijd! Tip voor natuurfotografen, loop de route van Trimunt en de Jilt Dijksheide.

Boswachter Marieke